1. Ovid, Metamorphoses, 10.1-10.85, 11.1-11.84 (1st cent. BCE - missingth cent. CE) Tagged with subjects: •orpheus and eurydice, poetry and ritual, link between Found in books: Panoussi(2019) 89, 90| 10.1. Inde per inmensum croceo velatus amictu 10.2. aethera digreditur Ciconumque Hymenaeus ad oras 10.3. tendit et Orphea nequiquam voce vocatur. 10.4. Adfuit ille quidem, sed nec sollemnia verba 10.5. nec laetos vultus nec felix attulit omen. 10.6. Fax quoque, quam tenuit, lacrimoso stridula fumo 10.7. usque fuit nullosque invenit motibus ignes. 10.8. Exitus auspicio gravior: nam nupta per herbas 10.9. dum nova naiadum turba comitata vagatur, 10.10. occidit in talum serpentis dente recepto. 10.11. Quam satis ad superas postquam Rhodopeius auras 10.12. deflevit vates, ne non temptaret et umbras, 10.13. ad Styga Taenaria est ausus descendere porta; 10.14. perque leves populos simulacraque functa sepulcro 10.15. Persephonen adiit inamoenaque regna tenentem 10.16. umbrarum dominum. Pulsisque ad carmina nervis 10.17. sic ait: “O positi sub terra numina mundi, 10.18. in quem reccidimus, quidquid mortale creamur, 10.19. si licet et falsi positis ambagibus oris 10.20. vera loqui sinitis, non huc, ut opaca viderem 10.21. Tartara, descendi, nec uti villosa colubris 10.22. terna Medusaei vincirem guttura monstri: 10.23. causa viae est coniunx, in quam calcata venenum 10.24. vipera diffudit crescentesque abstulit annos. 10.25. Posse pati volui nec me temptasse negabo: 10.26. vicit Amor. Supera deus hic bene notus in ora est, 10.27. an sit et hic, dubito. Sed et hic tamen auguror esse; 10.28. famaque si veteris non est mentita rapinae, 10.29. vos quoque iunxit Amor. Per ego haec loca plena timoris, 10.30. per chaos hoc ingens vastique silentia regni, 10.31. Eurydices, oro, properata retexite fata. 10.32. Omnia debemur vobis, paulumque morati 10.33. serius aut citius sedem properamus ad unam. 10.34. Tendimus huc omnes, haec est domus ultima, vosque 10.35. humani generis longissima regna tenetis. 10.36. Haec quoque, cum iustos matura peregerit annos, 10.37. iuris erit vestri: pro munere poscimus usum. 10.38. Quod si fata negant veniam pro coniuge, certum est 10.39. nolle redire mihi: leto gaudete duorum.” 10.40. Talia dicentem nervosque ad verba moventem 10.41. exsangues flebant animae: nec Tantalus undam 10.42. captavit refugam, stupuitque Ixionis orbis, 10.43. nec carpsere iecur volucres, urnisque vacarunt 10.44. Belides, inque tuo sedisti, Sisyphe, saxo. 10.45. Tunc primum lacrimis victarum carmine fama est 10.46. Eumenidum maduisse genas. Nec regia coniunx 10.47. sustinet oranti nec qui regit ima negare, 10.48. Eurydicenque vocant. Umbras erat illa recentes 10.49. inter et incessit passu de vulnere tardo. 10.50. Hanc simul et legem Rhodopeius accipit Orpheus, 10.51. ne flectat retro sua lumina, donec Avernas 10.52. exierit valles: aut inrita dona futura. 10.53. Carpitur acclivis per muta silentia trames, 10.54. arduus, obscurus, caligine densus opaca. 10.55. Nec procul afuerunt telluris margine summae: 10.56. hic, ne deficeret, metuens avidusque videndi 10.57. flexit amans oculos; et protinus illa relapsa est, 10.58. bracchiaque intendens prendique et prendere certans 10.59. nil nisi cedentes infelix arripit auras. 10.60. Iamque iterum moriens non est de coniuge quicquam 10.61. questa suo: quid enim nisi se quereretur amatam? 10.62. Supremumque “vale,” quod iam vix auribus ille 10.63. acciperet, dixit revolutaque rursus eodem est. 10.64. Non aliter stupuit gemina nece coniugis Orpheus, 10.65. quam tria qui timidus, medio portante catenas, 10.66. colla canis vidit, quem non pavor ante reliquit, 10.67. quam natura prior, saxo per corpus oborto; 10.68. quique in se crimen traxit voluitque videri 10.69. Olenos esse nocens, tuque, o confisa figurae, 10.70. infelix Lethaea, tuae, iunctissima quondam 10.71. pectora, nunc lapides, quos umida sustinet Ide. 10.72. Orantem frustraque iterum transire volentem 10.73. portitor arcuerat. Septem tamen ille diebus 10.74. squalidus in ripa Cereris sine munere sedit: 10.75. cura dolorque animi lacrimaeque alimenta fuere. 10.76. Esse deos Erebi crudeles questus, in altam 10.77. se recipit Rhodopen pulsumque aquilonibus Haemum. 10.78. Tertius aequoreis inclusum piscibus annum 10.79. finierat Titan, omnemque refugerat Orpheus 10.80. femineam venerem, seu quod male cesserat illi, 10.81. sive fidem dederat. Multas tamen ardor habebat 10.82. iungere se vati, multae doluere repulsae. 10.83. Ille etiam Thracum populis fuit auctor amorem 10.84. in teneros transferre mares citraque iuventam 10.85. aetatis breve ver et primos carpere flores. 11.1. Carmine dum tali silvas animosque ferarum 11.2. Threicius vates et saxa sequentia ducit, 11.3. ecce nurus Ciconum, tectae lymphata ferinis 11.4. pectora velleribus, tumuli de vertice cernunt 11.5. Orphea percussis sociantem carmina nervis. 11.6. E quibus una, leves iactato crine per auras, 11.7. “en,” ait “en hic est nostri contemptor!” et hastam 11.8. vatis Apollinei vocalia misit in ora, 11.9. quae foliis praesuta notam sine vulnere fecit; 11.10. alterius telum lapis est, qui missus in ipso 11.11. aere concentu victus vocisque lyraeque est 11.12. ac veluti supplex pro tam furialibus ausis 11.13. ante pedes iacuit. Sed enim temeraria crescunt 11.14. bella modusque abiit, insanaque regnat Erinys. 11.15. Cunctaque tela forent cantu mollita, sed ingens 11.16. clamor et infracto Berecyntia tibia cornu 11.17. tympanaque et plausus et Bacchei ululatus 11.18. obstrepuere sono citharae: tum denique saxa 11.19. non exauditi rubuerunt sanguine vatis. 11.20. Ac primum attonitas etiamnum voce canentis 11.21. innumeras volucres anguesque agmenque ferarum 11.22. Maenades, Orphei titulum, rapuere, theatri. 11.23. Inde cruentatis vertuntur in Orphea dextris 11.24. et coeunt ut aves, si quando luce vagantem 11.25. noctis avem cernunt. Structoque utrimque theatro 11.26. ceu matutina cervus periturus harena 11.27. praeda canum est, vatemque petunt et fronde virentes 11.28. coniciunt thyrsos non haec in munera factos. 11.29. Hae glaebas, illae direptos arbore ramos, 11.30. pars torquent silices. Neu desint tela furori, 11.31. forte boves presso subigebant vomere terram, 11.32. nec procul hinc multo fructum sudore parantes 11.33. dura lacertosi fodiebant arva coloni. 11.34. Agmine qui viso fugiunt operisque relinquunt 11.35. arma sui, vacuosque iacent dispersa per agros 11.36. sarculaque rastrique graves longique ligones. 11.37. Quae postquam rapuere ferae cornuque minaci 11.38. divulsere boves, ad vatis fata recurrunt 11.39. Tendentemque manus et in illo tempore primum 11.40. inrita dicentem nec quicquam voce moventem 11.41. sacrilegae perimunt. Perque os, pro Iuppiter! illud 11.42. auditum saxis intellectumque ferarum 11.43. sensibus in ventos anima exhalata recessit. 11.44. Te maestae volucres, Orpheu, te turba ferarum, 11.45. te rigidi silices, tua carmina saepe secutae 11.46. fleverunt silvae, positis te frondibus arbor 11.47. tonsa comas luxit. Lacrimis quoque flumina dicunt 11.48. increvisse suis, obstrusaque carbasa pullo 11.49. naides et dryades passosque habuere capillos. 11.50. Membra iacent diversa locis. Caput, Hebre, lyramque 11.51. excipis, et (mirum!) medio dum labitur amne, 11.52. flebile nescio quid queritur lyra, flebile lingua 11.53. murmurat exanimis, respondent flebile ripae. 11.54. Iamque mare invectae flumen populare relinquunt 11.55. et Methymnaeae potiuntur litore Lesbi. 11.56. Hic ferus expositum peregrinis anguis harenis 11.57. os petit et sparsos stillanti rore capillos. 11.58. Tandem Phoebus adest morsusque inferre parantem 11.59. arcet et in lapidem rictus serpentis apertos 11.60. congelat et patulos, ut erant, indurat hiatus. 11.61. Umbra subit terras et quae loca viderat ante, 11.62. cuncta recognoscit quaerensque per arva piorum 11.63. invenit Eurydicen cupidisque amplectitur ulnis. 11.64. Hic modo coniunctis spatiantur passibus ambo, 11.65. nunc praecedentem sequitur, nunc praevius anteit 11.66. Eurydicenque suam iam tutus respicit Orpheus. 11.67. Non impune tamen scelus hoc sinit esse Lyaeus, 11.68. amissoque dolens sacrorum vate suorum 11.69. protinus in silvis matres Edonidas omnes, 11.70. quae videre nefas, torta radice ligavit. 11.71. Quippe pedum digitos, in quantum est quaeque secuta, 11.72. traxit et in solidam detrusit acumina terram, 11.73. utque suum laqueis, quos callidus abdidit auceps, 11.74. crus ubi commisit volucris sensitque teneri, 11.75. plangitur ac trepidans adstringit vincula motu: 11.76. sic, ut quaeque solo defixa cohaeserat harum, 11.77. exsternata fugam frustra temptabat; at illam 11.78. lenta tenet radix exsultantemque coercet, 11.79. dumque ubi sint digiti, dum pes ubi, quaerit, et ungues, 11.80. adspicit in teretes lignum succedere suras, 11.81. et conata femur maerenti plangere dextra, 11.82. robora percussit: pectus quoque robora fiunt, 11.83. robora sunt umeri, porrectaque bracchia veros 11.84. esse putes ramos, et non fallere putando. | |
|
