1. Cicero, Tusculan Disputations, 1.83, 3.28-3.30, 3.33, 3.52, 3.58-3.59, 3.76, 5.96 (2nd cent. BCE - 1st cent. BCE)
| 1.83. fit enim ad punctum temporis. Illud angit vel potius excruciat, discessus ab omnibus is quae sunt bona in vita . vide ne a malis nea malis K ( fuit m vel ni) dici verius possit. quid ego nunc lugeam vitam hominum? vere et iure possum; sed quid necesse est, cum id agam ne post mortem miseros nos putemus fore, etiam vitam efficere deplorando miseriorem? fecimus hoc in eo libro, in quo nosmet ipsos, quantum potuimus, consolati sumus. a malis igitur mors abducit, non a bonis, verum si sqq. Val. Max 8, 9 ext. 3 quaerimus. et quidem hoc ecquidem GRV h q dĕ (= haec quidem) K 1 (hoc quidem ss. 2 ) a Cyrenaico Hegesia he gesia R 1 sic copiose disputatur, ut is a rege Ptolomaeo ptolomeo K ptholomeo GV prohibitus esse dicatur illa in scholis dicere, quod quod V 2 s quo X multi is auditis mortem sibi ipsi consciscerent. -scerent in r. V c 3.28. Atque hoc quidem perspicuum est, tum tum add. G 2 aegritudinem existere, cum quid ita visum sit, ut magnum quoddam malum adesse et urgere videatur. Epicuro autem placet opinionem mali aegritudinem esse ea ante esse add. V 2 natura, esse, ea natura Usen. Ep. fr. 444 ( sed cf. 334,14 necesse esse eqs.) ex opinione pro opinionem Sey. efficere pro esse Bai. cf. quae dixi Herm. XLI 323 ut, quicumque intueatur in aliquod maius malum, si id sibi accidisse opinetur, sit continuo in aegritudine. aegritudinem X Cyrenaici non omni malo malo modo R 1 aegritudinem aegritudine GK 1 effici censent, sed insperato et necopinato malo. est id quidem non mediocre ad aegritudinem augendam: videntur enim omnia repentina graviora. ex hoc et illa iure laudantur: E/go cum genui, tu/m morituros moriturum et huic rei Sen. ad Pol. 11, 2 sci/vi et ei rei Enn. Telam. sc. 312. cf. Hier. epist. 60, 5 su/stuli. Prae/terea praeterea ae in r. V c ad Troia/m cum misi ob de/fendendam Grae/ciam, Sci/bam scibam Fronto p. 217 sciebam me in morti/ferum bellum, no/n in epulas mi/ttere. 3.29. haec igitur praemeditatio futurorum malorum lenit eorum adventum, quae venientia longe ante videris. itaque apud Euripiden a Theseo dicta laudantur; licet Eurip. fr. 964 euripidĕ K thesseo GKR 1 enim, ut saepe facimus, in Latinum illa convertere: Nam qui hae/c audita a do/cto meminisse/m viro, Futu/ras mecum co/mmentabar mi/serias: Aut mo/rtem acerbam aut alt. aut add. G 2 exilii X e/xili maesta/m fugam Aut se/mper aliquam mo/lem meditaba/r mali, Ut, si/ qua invecta di/ritas casu/ foret, Ne me i/nparatum cu/ra lacerare/t repens. lacerare trepens G 1 R 1 3.30. quod autem Theseus a docto se audisse dicit, id de se ipso de ipso K 1 ( ex dese ipse) V 1 (se add. 1 ) Anax. A 33 loquitur Euripides. fuerat enim auditor Anaxagorae, quem ferunt nuntiata morte filii dixisse: sciebam me genuisse mortalem. quae vox declarat is esse haec acerba, quibus non fuerint cogitata. ergo id quidem non dubium, quin omnia, quae mala putentur, sint inprovisa graviora. itaque quamquam non haec una res efficit maximam aegritudinem, tamen, quoniam multum potest provisio animi et praeparatio ad minuendum dolorem, sint semper omnia homini humana meditata. et et ex e V c nimirum haec est illa praestans et divina sapientia, et perceptas penitus et pertractatas res humanas habere, nihil admirari, ammirari GR 1 V cum acciderit, nihil, ante quam evenerit, non evenire posse arbitrari. Quam ob rem o/mnis, cum secu/ndae res sunt ma/xume, tum ma/xume tum maxume add. K c maxime alt. loco GRV bis H Medita/ri secum opo/rtet, quo pacto a/dversam adversum KRH aerumna/m ferant. fuerant H ferat K 1 Peri/cla, pericula X damna pe/regre rediens se/mper secum co/gitet, pericla damna exilia peregre rediens semper cogitet Ter. codd. Aut fi/li filii p. X peccatum au/t uxoris mo/rtem aut morbum fi/liae, Commu/nia esse haec, ne/ quid horum umquam a/ccidat animo/ novum; c. e. haec, fieri posse, ut ne quid animo sit novom Ter. Quicqui/d praeter praeter propter K spem eve/niat, omne id de/putare esse i/n lucro. ergo .. 22 lucro H ... 22 Ter. Phormio 241–6 ergo hoc hoc ex haec G 2 Terentius a philosophia sumptum cum tam commode dixerit, nos, e quorum fontibus id haustum est, non et dicemus hoc melius et constantius sentiemus? 3.33. Levationem autem aegritudinis in duabus rebus ponit, avocatione a cogitanda molestia et revocatione revocationem GKV 1 ad contemplandas voluptates. parere pareri GR 1 ( corr. 1 ) V 1 ( corr. 2 ) enim censet animum rationi posse et, quo illa ducat, sequi. vetat igitur ratio intueri molestias, abstrahit ab acerbis cogitationibus, hebetem habetem V 1 aciem ad miserias contemplandas facit; facit add. V c ( ante aciem We. ft. rectius cf. docere 220,13 sed cf. off. 1, 12 extr. al. ) om. cett. a quibus cum cecinit cecidit X corr. 2 receptui, inpellit receptuimpellit VHK c (receptaimp. K 1 )G 2 (receptum pellit 1 ) receptū impellit R rursum et incitat ad conspiciendas totaque mente contrectandas contractandas K ( ex -tes 1 ) H varias voluptates, vetat... 335, 4 voluptates H quibus ille et praeteritarum memoria et spe consequentium sapientis vitam refertam putat. refert amputat G 1 R 1 V 1 Haec nostro more nos diximus, Epicurii epicurei R c K 2 dicunt suo; sed quae quae ex qui V 2 dicant, videamus, quo modo, neglegamus. 3.52. qui tum aegritudinem censent existere, si necopinato quid evenerit. est id quidem magnum, ut supra supra p. 332, 6 dixi; etiam Chrysippo Chrys. fr. eth. 417 crysippo X ita videri scio, quod provisum ante non sit, id ferire ferire fieri X corr. V c aut 1 vehementius; sed non sunt in hoc hic in hoc G ( exp. 2 ) omnia. quamquam hostium et ante hostium add. V 2 non male repens adventus advetus G 1 R 1 V 1 magis aliquanto aliquando X corr. V c aut 1 conturbat quam expectatus, et maris subita tempestas quam ante provisa terret provisitaret K 1 navigantes vehementius, et eius modi sunt pleraque. sed cum diligenter necopinatorum naturam consideres, nihil aliud reperias repperias G R 1 V nisi omnia videri subita maiora, et quidem ob duas causas, primum quod, quanta sint quae accidunt, post accidunt V c in mg. add. : et qualia, cum repente accidunt ( non inepte cf. p. 345, 21 ) considerandi spatium non datur, deinde, cum cum tum G videtur praecaveri potuisse, si provisum esset, quasi culpa contractum malum aegritudinem acriorem facit. 3.58. similiter commemorandis exemplis orbitates quoque liberum liberorum V c praedicantur, eorumque, eorum quoque K 1 qui gravius ferunt, luctus aliorum exemplis leniuntur. sic perpessio ceterorum facit, ut ea quae acciderint multo minora maiora ex minora V c quam quanta sint existimata, videantur. ita fit, sensim cogitantibus ut, quantum sit ementita opinio, appareat. atque hoc idem et Telamo ille declarat: ego cum genui et Theseus: futuras mecum commentabar miserias tum morituros scivi et ei rei sustuli add. R 2, moriturum scivi V 3 et Anaxagoras: sciebam me genuisse mortalem. cf. p. 332, 9 sqq. hi enim omnes diu cogitantes de rebus humanis intellegebant eas nequaquam pro opinione volgi esse extimescendas. extimescendas KR 1 existimescendas R c G existimiscendas G 1 e corr. V et mihi quidem videtur idem fere accidere is qui ante meditantur, quod is quibus medetur dies, nisi quod ratio ratio V ratione GKR ( unde in hoc quae- dam 2? ) quaedam sanat illos, hos ipsa natura intellecto eo quod rem continet, illud illud continet X trp. B malum, quod opinatum sit esse maxumum, nequaquam esse tantum, ut vitam beatam possit evertere. 3.59. hoc igitur efficitur, ut ex illo necopinato plaga maior sit, non, ut illi putant, ut, cum duobus pares casus evenerint, is modo aegritudine adficiatur, aff. KR cui ille necopinato casus evenerit. Itaque dicuntur non nulli in maerore, cum de hac communi hominum condicione audivissent, ea lege esse nos natos, ut nemo in perpetuum esse posset expers mali, gravius etiam tulisse. quocirca Carneades, ut video nostrum scribere Antiochum, anthiochum KR reprendere reprehendere KV c Chrysippum crysippum X Chr. fr. eth. 487 solebat laudantem Euripideum carmen illud: Eurip. Hypsip. fr. 757 ( S. Eur. ed. Arn. p. 62 ) Morta/lis nemo est que/m non non om. X add. K 2 V c attinga/t attingit W (attigit K) vix recte, cf. Mue. in Seyfferti Laelio p. 143 dolor Morbu/sque; multis multis Lb. multi su/nt humandi li/beri, Rursu/m creandi, mo/rsque mors quae GK (morsquę) R 1 V (s in r. c ) est finita o/mnibus. Quae ge/neri genere X corr. V 3 humano ango/rem nequicquam a/dferunt: adferant V 2 Redde/nda terrae est te/rra, tum tum tam Sey. nam Küh. vita o/mnibus Mete/nda ut fruges. si/c iubet Nece/ssitas. 3.76. sunt qui unum officium consolantis cons olantis R 1 consulantis GK 1 V 1 putent putent docere Lb. Cleanthes fr. 576 malum illud omnino non esse, ut Cleanthi placet; sunt qui non magnum malum, ut Peripatetici; sunt qui abducant a malis ad bona, ut Epicurus; sunt qui satis satis om. G 1 putent ostendere nihil inopinati inopiti GRV 1 (n exp. c ) opiti K accidisse, ut Cyrenaici lac. stat. Po. ut Cyrenaici pro nihil mali (nihil a mali V 1 ) Dav. cogitari potest: ut Cyr. atque hi quoque, si verum quaeris, efficere student ut non multum adesse videatur aut nihil mall. Chr. cf. § 52–59. 61 extr. Chrys. fr. eth. 486 nihil mali. Chrysippus autem caput esse censet in consolando detrahere detra in r. V c illam opinionem maerentis, qua se maerentis se X (mer. KR) qd add. V 2 maerentis si vel maerentl si s ( sed sec. Chr. omnes qui maerent in illa opinione sunt; non recte p. 275, 19 confert Va. Op. 1, 70 ) qua Po. officio fungi putet iusto atque debito. sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligant abducunt... 21 putant... 356, 2 colligunt X 356, 2 colligant V 2 abducant et putent Ern. ( obloq. Küh. Sey. cf. tamen nat. deor. 2, 82 al. ). inconcinnitatem modorum def. Gaffiot cf. ad p. 226, 23 —alius enim alio modo movetur—, ut fere nos in Consolatione omnia omnia bis scripsit, prius erasit G omnia exp. et in mg. scr. fecimus. omne genus consolandi V c in consolationem unam coniecimus; erat enim in tumore animus, et omnis in eo temptabatur curatio. sed sumendum tempus est non minus in animorum morbis quam in corporum; ut Prometheus ille Aeschyli, cui cum dictum esset: Atqui/, Prometheu, te ho/c tenere exi/stimo, Mede/ri posse ra/tionem ratione ratione G 1 RV 1 ( alterum exp. G 2 V 1 ratione rationem K 1 (ratione del. K 2 ) orationem Stephanus ( ft. recte cf. lo/goi ) iracu/ndiae, v. 377 respondit: Siquide/m qui qui et ss. V c tempesti/vam medicinam a/dmovens Non a/dgravescens adgr. ss. V c vo/lnus inlida/t manu. manus X s exp. V 5.96. quocirca corpus gaudere tam diu, dum praesentem sentiret voluptatem, animum et praesentem percipere pariter cum corpore et prospicere venientem nec praeteritam praeterfluere sinere. ita perpetuas et contextas contestas ex contentas K c voluptates in sapiente fore semper, cum expectatio expectatione G 1 speratarum voluptatum cum cum add. Lb. perceptarum memoria iungeretur. | |
|
