8. Cicero, Tusculan Disputations, 3.13-3.14, 3.24-3.25, 3.40, 3.64-3.71, 3.75, 3.80, 3.83, 4.10-4.22, 4.24, 4.65, 4.76, 4.79, 4.83 (2nd cent. BCE - 1st cent. BCE)
| 3.13. sed videamus ne haec oratio sit hominum adsentantium nostrae inbecillitati et indulgentium mollitudini; nos autem audeamus non solum ramos amputare miseriarum, sed omnis radicum fibras fybras X evellere. tamen aliquid relinquetur fortasse; ita sunt altae alta GKV ( corr. 2? ) H stirpes stultitiae; sed relinquetur id solum quod erit necessarium. Illud quidem sic habeto, nisi sanatus animus sit, quod sine philosophia fieri non potest, finem miseriarum nullum fore. sed... 15 fore quam ob rem, quoniam coepimus, tradamus nos ei curandos: sanabimur, si volemus. et progrediar quidem longius: non enim de aegritudine solum, quamquam id quidem quidem in mg. add. R c primum, sed de omni animi, ut ego posui, perturbatione, morbo, ut Graeci volunt, explicabo. et primo, si placet, Stoicorum more agamus, qui breviter astringere solent argumenta; deinde nostro instituto vagabimur. 3.14. Qui fortis est, idem est fidens (quoniam confidens sqq. St. fr. 3, 570 mala consuetudine loquendi loquendum Non. L 1 in vitio ponitur, ductum verbum a a add. V 2 confidendo, quod laudis in ante laudis add. V 2 est). qui autem est fidens, is profecto non extimescit; discrepat enim a timendo qui... 4 a timendo fidens (fidere Quich. ) Non. 443, 9 confidere. confidens Non. atqui, atqui R 2 ( cf. We. ) atque in quem cadit aegritudo, in eundem timor; quarum enim rerum praesentia sumus in aegritudine, easdem inpendentes et venientes inpendentis..venientis e corr. V aut 2 timemus. ita fit ut fortitudini aegritudo repugnet. ita. ... repugnet del. Hei. veri simile est igitur, in quem cadat cadit G aegritudo, cadere in eundem eundem eum Non. timorem et infractionem infractionem V ( exp. rec ) quidem quidem quandam ut v. in mg. R rec animi in quem... 10 animi Non. 122,28 et demissionem. demisionem GKR 1 dimis ionem V 1 quae in quem cadunt, in eundem cadit, ut serviat, ut victum, si quando, si quando aliquando (ali in r. 2 ) V se esse fateatur. quae qui recipit, recipiat idem necesse est timiditatem et ignaviam. non cadunt autem haec in virum fortem: igitur ne aegritudo quidem. at nemo sapiens nisi fortis: non cadet cadit V 2 H cadat K ergo in sapientem aegritudo. 3.24. Est igitur causa omnis in opinione, nec vero aegritudinis St. fr. 3, 385 solum, sed etiam reliquarum omnium perturbationum, quae sunt genere quattuor, partibus plures. nam cum omnis perturbatio sit animi motus vel rationis expers vel rationem aspers vel rationi non oboediens, isque motus aut boni aut mali opinione citetur bifariam, quattuor perturbationes aequaliter distributae sunt. nam duae sunt ex opinione boni; quarum altera, voluptas gestiens, id est praeter modum elata aelata G 1 R 1 laetitia, opinione praesentis magni alicuius boni, altera, cupiditas, quae recte vel libido dici potest, quae est inmoderata adpetitio opinati magni boni rationi non obtemperans, post obtemperans add. vel cupiditas recte vel libido dici potest X quae retinent sec. Dav. edd., in v. 17. 8 verba cupiditas — potest delentes. sed ut voluptatis sic cupi- ditatis nomen appositionis locum tenere debebat. de cupiditate autem praedicandam erat 'opinione futuri boni turbatur'; quod cum iam in enuntiato relativo expressum esset, anacoluthon natum est. ad boni 17 V c in mg. adscr. : et quidem magis significat nomen libidinis magnitudinem erroris. itaque in ea cupiditate quae flagrantissima est proprie plerumque nomen hoc ponitur si omnis appetitio opinati boni haec] ut H 3.25. —ergo haec duo genera, voluptas gestiens et libido, bonorum opinione turbantur, ut ut in at corr. V 2 duo reliqua, metus et et om. H s aegritudo, malorum. nam et metus est post metus add. V c s non male. opinio magni mali inpendentis inpendentes G 1 R 1 V 1 ( corr. G 2 R 1 V 1 ) et aegritudo est opinio magni mali praesentis, et quidem recens opinio talis mali, ut in eo rectum recte H videatur esse angi, id autem est, ut ut om. G 1 dolore V is qui doleat oportere opinetur se dolere. his autem perturbationibus, quas in quas in quasi in GKH quas in R vitam vitam Lb. vita ( cf. off. 3,34 ) homini H hominum stultitia quasi quasdam Furias inmittit atque incitat,, 3 omne ... 330, 4 incitat H omnibus viribus atque opibus repugdum est, si volumus hoc, quod datum est vitae, tranquille placideque traducere. Sed cetera alias; nunc aegritudinem, si possumus, depellamus. id enim sit sit (si V 1 )] est Bouh. sed cf. fin. 4,25 propositum, quandoquidem eam tu videri tibi in sapientem cadere dixisti, quod ego nullo modo existimo; taetra enim res est, misera, detestabilis, omni omne GRV ( corr. R 1 V 1 ) contentione, velis, ut ita dicam, remisque fugienda. 3.40. quodsi cui, ut ait idem, simul animus cum re concidit animus rem condidit X corr. V c s , a gravibus illis antiquis philosophis petenda medicina est, non est non V est si non X ab his voluptariis. quam enim isti bonorum copiam dicunt? fac sane esse summum bonum non dolere—quamquam id non vocatur voluptas, sed non necesse est nunc omnia—: idne est, quo traducti luctum levemus? sit sane summum malum dolere: dolore in dolere corr. G 2 K 2 V 2 in eo igitur qui non est, si malo careat, continuone fruitur summo bono? 3.64. haec omnia recta vera debita putantes faciunt in dolore, maximeque declaratur declaratur hoc sana cf. Mue. ( off. 1, 61 ) hoc quasi officii iudicio fieri, quod, si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius aut si hilarius locuti sunt, revocant se rursus ad maestitiam peccatique se insimulant, quod dolere dolore K 1 V 1 intermiserint. pueros vero matres et magistri castigare etiam solent, nec verbis solum, sed etiam verberibus, si quid in domestico luctu hilarius ab is factum est aut dictum, plorare cogunt. Quid? ipsa remissio luctus cum est consecuta intellectumque intellectaque X corr. V c est est om. K 1 nihil profici maerendo, nonne res declarat fuisse totum illud voluntarium? 3.65. Quid ille Terentianus terentianus K 2 mg. V rec terrentianus X ipse se poeniens, poenitens (pen. K)X e a\g TON T e lM w PO g M e NOC fere X id est e(auto timwrou/menos ? Decre/vi tantispe/r decrevi tant. V ( prius t V c ) me minus iniu/riae, Chreme/s, me ... 7 Chreme s V c in r. (s scr. V 1 ) meo gnato fa/cere, dum fia/m miser. hic decernit, ut miser sit. num quis igitur quicquam decernit invitus? malo quidem me quovis dignum deputem— malo se dignum deputat, nisi miser sit. vides Ter. 147. 8. 135 ergo opinionis esse, non naturae malum. Quid, quos res quid quod res H ipsa lugere prohibet? ut apud Homerum cotidianae neces interitusque multorum sedationem maerendi adferunt, apud quem ita dicitur: Namque nimis multos atque omni luce cadentis T 226 cadentis ( i/ptousin ) Man. carentis Cernimus, ut nemo possit maerore vacare. Quo magis est aequum tumulis mandare peremptos Firmo animo et luctum lacrimis finire diurnis. 3.66. Ergo in potestate est abicere dolorem, cum velis, tempori servientem. an est ullum tempus, quoniam quidem res in nostra potestate est, cui cui cum V non ponendae curae et aegritudinis add. Dav. ex s . aut aegritudinis aut curae del. alii ( iam in V curaer sec. Str. ut vid. ) causa serviamus? vides ... 22 serviamus constabat eos, qui concidentem volneribus Cn. Pompeium vidissent, GN. X cum in illo ipso acerbissimo miserrimoque spectaculo sibi timerent, quod se classe hostium circumfusos viderent, nihil aliud tum egisse, nisi ut remiges hortarentur et ut salutem adipiscerentur fuga; posteaquam Tyrum venissent, tum adflictari lamentarique coepisse. timor igitur ab his aegritudinem potuit repellere, ratio ab sapienti viro ab sapienti viro Bentl. ac sapientia vera ( def. Linde Era- nos XII p. 175 ) non poterit? Quid est autem quod plus valeat ad ponendum dolorem, quam cum est intellectum nil nihil KH profici et frustra esse susceptum? si igitur deponi potest, etiam non suscipi potest; voluntate igitur et iudicio suscipi aegritudinem confitendum est. si timor aliquoties ab aegritudine potest repellere ... 351, 6 est H 3.67. Idque idque itaque K 1 indicatur eorum patientia, qui cum multa sint saepe perpessi, facilius ferunt ferant X cf. praef. quicquid accidit, obduruisseque obduruisseque iam Tr. obduruisse quam X (e ex am corr. V 2 ) iam sese sese V contra fortunam arbitrantur, ut ille apud Euripidem: Eur. Phrix. fr. 821 ( Chrys. fr. eth. 482 ) Si mi/hi nunc tristis pri/mum inluxisse/t dies Nec tam ae/rumnoso na/vigavisse/m navigassem X salo, Esse/t dolendi cau/sa, ut iniecto e/culei Freno/ repente ta/ctu exagitantu/r novo; Sed ia/m subactus subiactus GV 1 (i del. 2 ) sub- iectus KRP mi/seriis opto/rpui. obt. KR c defetigatio igitur miseriarum aegritudines cum faciat leniores, intellegi necesse est non rem ipsam causam atque ipsam atque causam W trp. Er. fontem fontem fon in r. V c esse maeroris. 3.68. Philosophi summi nequedum neque nondum X corr. V 3 tamen sapientiam consecuti nonne intellegunt in summo se malo esse? sunt enim insipientes, neque insipientia ullum maius malum est. neque tamen lugent. quid ita? quia huic generi malorum non adfingitur non affingitur V (non af in r. V c n ante g del. idem ) nodfingitur R 1 illa opinio, rectum esse et aequum et ad officium pertinere aegre ferre, quod sapiens non sis, quod idem adfingimus huic aegritudini, in qua luctus inest, quae omnium maxuma est. 3.69. itaque Aristoteles veteres philosophos Arist. fr. 53 accusans, qui existumavissent philosophiam suis ingeniis esse perfectam, ait eos aut stultissimos aut gloriosissimos fuisse; sed sed si V se videre, quod paucis annis magna accessio facta esset, brevi tempore philosophiam plane absolutam fore. Aristoteles . .. 352, 3 fore libere redd. Lact. inst. 3, 28, 20 Theophrastus autem moriens accusasse naturam dicitur, quod cervis et cornicibus vitam diuturnam, quorum id nihil interesset, hominibus, quorum maxime interfuisset, tam tamen KR 1 exiguam vitam dedisset; quorum si aetas potuisset esse longinquior, futurum fuisse ut omnibus perfectis artibus omni doctrina hominum vita erudiretur. querebatur quaerebatur VK 2 quaerebat GK 1 (quer-) R igitur se tum, cum illa videre coepisset, extingui. quid? ex ceteris philosophis nonne optumus et gravissumus quisque confitetur multa se ignorare et multa multa V 2 s multi sibi etiam atque etiam esse discenda? 3.70. neque tamen, cum se in media stultitia, qua nihil quia n. G 1 est peius, haerere intellegant, aegritudine premuntur; nulla enim admiscetur opinio officiosi doloris. Quid, qui non putant lugendum lungendum GV 1 ( prius n eras. ) iungen- dum KR viris? sqq. cf. Hier. epist. 60, 5 qualis fuit Q. Maxumus fuitque maxumus G 2 (quae G 1 ) KV ( ss. m. 3 ) ac fortasse R 1 (Q post fuit in r. m. al. ) efferens efferrens GR 1 V filium consularem, qualis L. Paulus paullus RG 1 e corr. V 1 (l eras. ) cf.p. 263, 17; 274, 19; 457, 7 duobus paucis lucius et marcus X diebus amissis amisis G 1 R 1 V 1 filiis, qualis M. Cato praetore designato mortuo filio, quales reliqui, quos in Consolatione consolationem G -ne V conlegimus. 3.71. quid hos aliud placavit nisi quod luctum et maerorem esse non putabant viri? ergo id, quod alii rectum opites aegritudini se solent dedere, id hi turpe putantes aegritudinem reppulerunt. ex quo intellegitur non in natura, sed in opinione esse aegritudinem. Contra dicuntur haec: quis tam demens, ut sua voluntate maereat? natura adfert dolorem, cui quidem Crantor, inquiunt, vester cedendum putat; premit enim atque instat, nec resisti potest. itaque Oileus oileus V ille apud Sophoclem, qui Telamonem antea de Aiacis morte morte V consolatus esset, is cum audivisset audisset K de suo, fractus est. de cuius commutata mente sic dicitur: Nec ve/ro tanta prae/ditus sapie/ntia Soph.fr. 666 Quisqua/m est, quisquamst edd. qui aliorum aeru/mnam dictis a/dlevans Non i/dem, cum fortu/na mutata i/mpetum Conve/rtat, convertit Sey. clade ut subita X corr. s clade su/bita frangatu/r sua, Ut i/lla ad alios di/cta et praecepta e/xcidant. ex p. G 2 haec cum disputant, hoc student efficere, naturae obsisti nullo modo posse; idem iidem Ern. (idem tamen Phil. 2, 91 al. ) hi (= i cf. praef. ) W et Sey. tamen fatentur graviores aegritudines suscipi, quam natura cogat. quae est igitur amentia—? ut nos quoque idem ab illis illis Urs. ex s allis requiramus. 3.75. additur ad hanc definitionem a Zenone recte, ut illa opinio praesentis mali sit recens. hoc autem verbum sic interpretantur, ut non tantum illud recens esse velint, quod paulo ante acciderit, sed quam diu in illo opinato malo vis quaedam insit, ut ut s et X vigeat et habeat quandam viriditatem, tam diu appelletur appellatur K recens. ut Artemisia illa, Mausoli Cariae regis uxor, quae nobile illud Halicarnasi alicarnasi X fecit sepulcrum, quam diu vixit, vixit in luctu eodemque etiam confecta contabuit. huic erat illa opinio cotidie recens; quae tum denique non appellatur appellabatur X corr. V 2 recens, cum vetustate exaruit. Haec igitur officia sunt consolantium, tollere aegritudinem funditus aut sedare aut detrahere aut detr. V ( ss. 2 ) quam plurumum aut supprimere nec pati manare longius aut ad alia traducere. 3.80. Sed nescio quo pacto ab eo, quod erat a te a te ante K propositum, aberravit oratio. tu enim de sapiente quaesieras, cui aut malum videri nullum potest, quod vacet turpitudine, aut ita parvum malum, ut id obruatur sapientia vixque appareat, qui qui add. V 2 nihil opinione adfingat adsumatque ad aegritudinem nec id putet esse rectum, tum post rectum add. V c se quam maxume excruciari luctuque confici, quo pravius nihil esse possit. edocuit tamen ratio, ut mihi quidem videtur, cum hoc ipsum proprie non quaereretur hoc tempore, num num V x nunc X num quid We. sed cf. Mue. quod esset malum nisi quod idem dici turpe posset, tamen ut videremus, viderimus V 1 quicquid esset in aegritudine mali, id non naturale esse, sed voluntario iudicio et opinionis errore contractum. 3.83. Hoc detracto, quod totum est voluntarium, aegritudo erit sublata illa ilia ita G 1 maerens, morsus tamen tamen tantum Bentl. sed cf. p. 323, 11 quo Cic. hic respicit et contractiuncula quaedam contractiuncuculae quaedam (quadam G quandam V 1 ) relinquentur W Non. (relincuntur) corr. Bentl. cf. 9 hanc et Sen. ad Marc. 7, 1 animi relinquetur. hoc... 9 relinquentur Non. 92, 24 hanc dicant sane naturalem, dum aegritudinis nomen absit grave taetrum funestum, quod cum sapientia esse atque, ut ita dicam, habitare nullo modo possit. At quae at quae Bentl. atque stirpes sunt aegritudinis, quam multae, quam amarae! quae ipso ipso om. V trunco everso omnes eligendae elidendae R 2 sunt et, si necesse erit, singulis disputationibus. superest enim nobis hoc, cuicuimodi cuicuimodi cuiusmodi V 3 est, otium. sed ratio una omnium est aegritudinum, plura sed plura H nomina. nam et invidere aegritudinis est et aemulari et obtrectare et misereri et angi, lugere, maerere, aerumna adfici, lamentari, sollicitari, sollicitari add. G 2 dolere, dolore V in molestia esse, adflictari, desperare. 4.10. sed post requires, si quid fuerit obscurius. Faciam equidem; tu tamen, ut soles, dices ista ipsa obscura planius quam dicuntur a Graecis. Enitar equidem, sed intento opus est animo, ne ne nemo K 1 omnia dilabantur, si unum aliquid effugerit. Quoniam, quae Graeci pa/qh vocant, nobis perturbationes pathe X perturbationes cf. Aug. civ. 14, 5 appellari magis placet quam morbos, in his explicandis veterem illam equidem Pythagorae primum, dein Platonis discriptionem sequar, qui animum in duas partes dividunt: alteram rationis participem faciunt, fiunt K 1 alteram expertem; in participe rationis ponunt ponunt V rec s pot X tranquillitatem, id est placidam quietamque constantiam, in illa altera motus turbidos cum cum We. tum irae tum cupiditatis, contrarios inimicosque rationi. 4.11. sit igitur hic hic K 1 fons; utamur tamen in his perturbationibus describendis discrib. Mue. sed cf. Th. l. l. 5, 663 Stoicorum definitionibus et partitionibus, parti cipationibus R 1 particionibus GVH qui mihi videntur in hac quaestione versari acutissime. Est igitur Zenonis haec definitio, ut perturbatio Zeno fr. 205 sit, quod pa/qos pat OC K patos R ( p ex ) PL T w C H ille dicit, aversa a a om. V 1 ( add. c ) recta ratione contra naturam animi commotio. quidam brevius perturbationem esse adpetitum vehementiorem, sed vehementiorem eum volunt esse, qui longius discesserit a naturae constantia. partes autem perturbationum volunt ex duobus opinatis bonis nasci et ex duobus opinatis malis; ita esse quattuor, ex bonis libidinem et laetitiam, ut sit laetitia praesentium bonorum, libido futurorum, ex malis metum et aegritudinem nasci censent, metum futuris, aegritudinem praesentibus; quae enim venientia metuuntur, eadem adficiunt aegritudine aegritudinem K ( corr. 2 ) RH instantia. 4.12. laetitia autem et libido in bonorum opinione versantur, cum libido ad id, quod videtur bonum, inlecta inlecta s iniecta X et sqq. cf. Barlaami eth. sec. Stoicos 2, 11 qui hinc haud pauca adsumpsit. inflammata rapiatur, laetitia ut adepta iam aliquid concupitum ecferatur et gestiat. natura natura s V rec naturae X (-re K) enim omnes ea, Stoic. fr. 3, 438 quae bona videntur, secuntur fugiuntque contraria; quam ob rem simul obiecta species est speciei est H speci est KR ( add. c ) speciest GV cuiuspiam, quod bonum videatur, ad id adipiscendum impellit ipsa natura. id cum constanter prudenterque fit, eius modi adpetitionem Stoici bou/lhsin BO gL AHClN KR bo gL HC in G bo ga HCin V appellant, nos appellemus appellemus We. appellamus X (apell G) cf. v. 26, fin. 3, 20 voluntatem, eam eam iam V illi putant in solo esse sapiente; quam sic definiunt: voluntas est, quae quid cum ratione desiderat. quae autem ratione adversante adversante Po. ( cf. p.368, 6; 326, 3; St. fr. 3, 462 a)peiqw=s tw=| lo/gw| w)qou/menon e)pi\ plei=on adversa X (d del. H 1 ) a ratione aversa Or. incitata est vehementius, ea libido est vel cupiditas effrenata, quae in omnibus stultis invenitur. 4.13. itemque cum ita ita om. H movemur, ut in bono simus aliquo, dupliciter id contingit. nam cum ratione curatione K 1 (ũ 2 ) animus movetur placide atque constanter, tum illud gaudium dicitur; cum autem iiter et effuse animus exultat, tum illa laetitia gestiens vel nimia dici potest, quam ita definiunt: sine ratione animi elationem. quoniamque, quoniam quae X praeter K 1 (quae del. V rec ) ut bona natura adpetimus, app. KR 2? (H 367, 24) sic a malis natura declinamus, quae declinatio si cum del. Bentl. ratione fiet, cautio appelletur, appellatur K 1 V rec s eaque intellegatur in solo esse sapiente; quae autem sine ratione et cum exanimatione humili atque fracta, nominetur metus; est igitur metus a a Gr.(?) s om. X ratione aversa cautio. cautio Cic. dicere debebat: declinatio 4.14. praesentis autem mali sapientis adfectio nulla est, stultorum stultorum Dav. stulta autem aegritudo est, eaque eaque Ba. ea qua X (ea qu e M 1 ) adficiuntur in malis opinatis animosque demittunt et contrahunt rationi non obtemperantes. itaque haec prima definitio difin. V est, ut aegritudo sit animi adversante ratione contractio. itaque ... 6 contractio Non. 93, 1 sic quattuor perturbationes sunt, tres constantiae, quoniam cf. Aug. civ. 14, 8 aegritudini nulla constantia opponitur. Sed omnes perturbationes iudicio censent fieri et St. fr. 3, 380 et 393 opinione. itaque eas definiunt pressius, ut intellegatur, non modo quam vitiosae, vitiose GKR sed etiam quam in nostra sint potestate. est ergo ergo igitur H s aegritudo aegritudo om. G 1 add. 1 et 2 opinio recens mali praesentis, in quo demitti contrahique animo rectum esse videatur, laetitia opinio recens boni praesentis, in quo ecferri ecferri haec ferri VK c (eff. K 2 ) rectum esse videatur, laetitia...15 videatur om. G 1, add. G 2 in mg. inf. ( lemmata laetitia metus adscr. 1 cf. praef. ) metus opinio impendentis mali, quod intolerabile intollerabile V esse videatur, libido lubido K, in lib. corr. G 1 (libido etiam in mg. ) R 1 opinio venturi boni, quod sit ex usu iam praesens esse atque adesse. 4.15. sed quae iudicia quasque opiniones perturbationum esse dixi, non in eis perturbationes solum positas esse dicunt, verum illa etiam etiam ilia H quae efficiuntur perturbationibus, ut aegritudo quasi morsum aliquem doloris efficiat, metus recessum quendam animi et fugam, laetitia profusam hilaritatem, libido lubido K x li bido R effrenatam effrenata X corr. K 2 R c adpetentiam. opinationem autem, quam in omnis definitiones superiores inclusimus, volunt esse inbecillam adsensionem. 4.16. Sed singulis in singulis G ( exp. 2 ) perturbationibus partes eiusdem generis plures subiciuntur, ut aegritudini invidentia— utendum est enim docendi dicendi V 1 causa verbo minus usitato, quoniam invidia non in eo qui invidet solum dicitur, sed etiam in eo cui invidetur ut... 369, 3 invidetur Non. 443, 19 —, aemulatio, obtrectatio, misericordia, angor, luctus, maeror, aerumna, dolor, lamentatio, sollicitudo, molestia, adflictatio, adflectatio K 1 R 1 desperatio, et si quae sunt de genere eodem. sub metum autem subiecta sunt pigritia, pudor, terror, timor, pavor, exanimatio, examinatio GK 1 conturbatio, formido, voluptati voluptatis X -ti s vol uptatis V ( ss. rec ) malivolentia... 9 similia Non. 16, 24 s. l. lactare ( sed in textu laetans) malev. hic 370, 21 et 395, 6 X maliv. hic Non. ( 370, 21 R 2 ) malivolentia laetans laetari H malo alieno, laet. m. al. addit C., ut appareat cur mal. voluptati subiciatur delectatio, iactatio et similia, lubidini libidinis V rec inimicitiae Non. ira, excandescentia, odium, inimicitia, discordia, ludisne ira... inimicitiae discordia Non. 103, 12 indigentia, desiderium et cetera eius modi. Haec St. fr. 3, 415. 410. 403. 398 cf. om- nino fr. 391–416, quae graecas harum definitionum formas exhibent. autem definiunt hoc modo: invidentiam esse dicunt aegritudinem susceptam propter alterius res secundas, quae nihil noceant invidenti. 4.17. (nam si qui qui quid K 1 (d eras. ) RH doleat eius rebus secundis a quo ipse laedatur, non recte dicatur invidere, ut si Hectori haectori X (ut ... Agamemno om. H) Agamemno; qui autem, cui alterius commoda comoda GRV 1 nihil noceant, tamen eum doleat is frui, is frui is R rec s frui se GR 1 V (se exp. rec ) K 2 fuisse K 1 invideat profecto.) aemulatio autem dupliciter illa quidem dicitur, ut et in laude et in vitio nomen hoc sit; nam et imitatio virtutis aemulatio dicitur— sed ea nihil hoc loco utimur; est enim laudis—, et et om. G est aemulatio aegritudo, est aegritudo aemulatio G 1 si eo eo ea H quod concupierit alius potiatur, ipse careat. obtrectatio autem est, ea quam intellegi zhlotupi/an zelotypian GRV (n ut sequens u in r. ) H (i pro y) zelo t ypiam K volo, aegritudo ex eo, quod alter quoque potiatur eo quod ipse concupiverit. 4.18. misericordia est aegritudo ex miseria alterius iniuria iniuria K laborantis (nemo enim parricidae patricidae G 1 V aut proditoris supplicio subpl. KH misericordia commovetur); angor aegritudo premens, luctus aegritudo ex eius qui carus fuerit interitu acerbo, maeror aegritudo flebilis, aerumna aegritudo laboriosa, dolor aegritudo crucians, lamentatio aegritudo cum eiulatu, sollicitudo aegritudo cum cogitatione, molestia aegritudo permanens, adflictatio adflictio V (G 1 in lemmate mg. ) aegritudo cum vexatione corporis, desperatio aegritudo sine ulla rerum expectatione meliorum. Quae autem subiecta sunt sub metum, ea sic definiunt: pigritiam metum consequentis laboris,. 4.19. . . terrorem metum pudorem metum dedecoris add. Sey. ( ai)sxu/nh fo/bos a)doci/as pudorem metum sanguinem diffundentem Bai. ( cf. Gell. 19, 6 ); quae coniungenda videntur : pudorem metum dedecoris sanguinem diffundentem concutientem, ex quo fit ut pudorem rubor, terrorem pallor et tremor et dentium crepitus consequatur, laboris; Terrorem metum mali adp. K 1 Terrorem in Timorem corr. et verba terrorem ... 15 consequatur in mg. add. K 2 timorem metum metu mientem V ( add. rec ) metu mentem GKRH mali adpropinquantis, pavorem metum mali... 16 metum add. G 2 in mg. mentem loco loquo K 1 moventem, ex quo illud Ennius: ennius X enni V rec M s (et We. coll. nat. deor. 2, 60 fat. 35 off. 2, 89 al. ) Enn. Alcm. 23 tum pavor sapientiam omnem mi omne mmihi ( vel mihi omnem) exanimato expectorat fere de orat. 3, 154. 218 Non. 16, 7. omnem mihi ex anima expectaret X (expectorat K 2 expectoret B ex- pelleret V rec ) exanimato expectorat ex ... 18 expectorat om. H, exanimationem metum subsequentem et quasi comitem pavoris, conturbationem metum excutientem cogitata, formidinem metum permanentem. 4.20. Voluptatis autem partes hoc modo describunt, descr. cf. 366, 18 describit K 1 ut malevolentia sit voluptas ex malo alterius sine emolumento suo, delectatio declaratio K 1 voluptas suavitate auditus animum deleniens; et qualis est haec aurium, tales sunt oculorum et tactionum sunt toculorum et actionum Non. L 1 sunt et ocul. B adorationum K 1 et odorationum et saporum, qualis haec ... 3 saporum Non. 227, 9 quae sunt omnes unius generis ad perfundendum animum tamquam inliquefactae voluptates. iactatio est voluptas gestiens et se efferens insolentius. 4.21. Quae autem libidini subiecta sunt, ea sic definiuntur, ut ira sit libido poeniendi poen. ex pen. V 2 pun. HV rec eius qui videatur laesisse iniuria, excandescentia autem sit ira nascens et modo modo W ( o)rgh\ e)narxome/nh ) sine modo Non. existens, excandescentia... 9 existens Non. 103, 14 desistens V 3 quae qu/mwsis Graece dicitur, odium Qg M w ClC fere X ira inveterata, inimicitia ira ulciscendi tempus observans, discordia ira acerbior intimo animo animo Lb. ( cf. Th. 1. 1. 4, 940 ) odio et corde concepta, indigentia Idigentia K 1 libido inexplebilis, desiderium libido eius, qui nondum adsit, videndi. distinguunt distingunt X illud etiam, ut libido sit earum rerum, quae dicuntur de quodam aut quibusdam, quae kathgorh/mata K a TH G opphm a T L fere X dialectici appellant, ut habere divitias, capere honores, indigentia diligentia X indigentia s V 3 quod verum videtur, etsi Cic. non bene expressit spa/nin duplici sensu adhiberi ( de re cf. St. fr. 3, 91 rerum ipsarum sit, sit Man. est ( def. Küh. ) ut honorum, ut St. fr. 3, 379 pecuniae. ut pec. et pec. H 4.22. Omnium autem perturbationum fontem esse dicunt intemperantiam, quae est a a in r. G 2 del. ab Arnim ( cf. fr. 3, 475 al. ) a recta ratione del. Bentl. et post mente add. s tota mente a recta ratione defectio sic aversa a praescriptione a praescriptione aperte scriptione V 1 rationis, ut nullo modo adpetitiones animi nec regi nec contineri animi regine cont. V ( add. 3 ) queant. quem ad modum igitur temperantia sedat adpetitiones app. V c et efficit, ut eae aeae K 1 (hae K c )R rectae recte G 1 VH rationi pareant, conservatque considerata iudicia mentis, sic si V 1 huic inimica intemperantia omnem animi statum inflammat conturbat incitat, itaque et aegritudines et metus et reliquae reli q; conturbationes G 1 perturbationes omnes gignuntur ex ea. Quem ad modum, cum sanguis corruptus est aut St. fr. 3, 424 pituita redundat aut bilis, in corpore morbi aegrotationesque nascuntur, sic pravarum opinionum conturbatio et ipsarum inter se repugtia sanitate spoliat animum morbisque perturbat; sit... 372, 8 perturbat ( sine 23 quidam ... 26 constan- tia et 368, 10 itaque... 368, 12 potestate) H conturbat V 1 4.24. intellegatur igitur perturbationem iactantibus se opinionibus inconstanter et turbide in motu in motu immotus GRV (s del. rec ) H immot os K ( ss. c ) esse semper; cum autem hic fervor concitatioque animi inveteraverit et tamquam in venis medullisque insederit, tum existet existit X (exs. G) existet Küh. ( de fut. cf. p. 378, 14 comm. ad 1, 29 Sen. epist. 85, 9 al. ) inveteravit ... insedit ... existit Sey. et morbus et aegrotatio et offensiones eae, quae sunt eis morbis aegrotationibusque contrariae. Haec, quae dico, cogitatione inter se differunt, re quidem copulata sunt, eaque eaque GRV (eaq K 1 sed; add. 2 ) oriuntur ex libidine et ex laetitia. nam cum est concupita pecunia nec adhibita continuo ratio quasi quaedam Socratica medicina, quae sanaret sanet Bentl. permanet K 1 eam cupiditatem, permanat in venas et inhaeret in visceribus illud malum, existitque existit (exs. KR) qui m. X (que V rec s ) morbus et aegrotatio, quae evelli evelli Wopkens avelli inveterata non possunt, eique morbo nomen est avaritia; 4.65. videamus nunc de bonorum, id est de laetitia et de cupiditate. mihi quidem in tota ratione ea, quae eaque KR pertinet pertinet s pertinent X ad animi perturbationem, una res videtur causam continere, omnis eas esse in nostra potestate, omnis iudicio susceptas, omnis voluntarias. hic igitur error est eripiendus, haec detrahenda opinio haec detrahenda opinio ne consererent Gr atque ut in malis opinatis tolerabilia, tollerabilia X ( corr. R c? ) sic in bonis sedatiora sunt efficienda ea quae magna et laetabilia ducuntur. dicuntur W corr. Wo. atque hoc quidem commune malorum et bonorum, bonorum et malorum G 1 ut, si iam difficile sit persuadere nihil earum rerum, quae perturbent perturbant K 1 animum, aut in bonis aut in malis esse habendum, tamen alia ad alium motum curatio sit adhibenda aliaque ratione malevolus, alia amator, alia rursus anxius, alia timidus corrigendus. 4.76. nam ut illa praeteream, quae sunt furoris, futuris K 1 furoris haec ipsa per sese sese V ( exp. 3 ) quam habent levitatem, quae videntur esse mediocria, Iniu/riae Ter. Eun. 59–63 Suspi/ciones i/nimicitiae induciae RV indu/tiae Bellu/m pax rursum! ince/rta haec si tu si tu s sit ut X ( prius t exp. V 3 ) po/stules Ratio/ne certa fa/cere, nihilo plu/s plus add. G 2 agas, Quam si/ des operam, ut cu/m ratione insa/nias. haec inconstantia mutabilitasque mentis quem non ipsa pravitate deterreat? est etiam etiam Man. enim illud, quod in omni perturbatione dicitur, demonstrandum, nullam esse nisi opinabilem, nisi iudicio susceptam, nisi voluntariam. etenim si naturalis amor esset, amor esset ex amorem et K c et amarent omnes et semper amarent et idem amarent, et idem amarent om. H neque alium pudor, alium cogitatio, alium satietas deterreret. etenim ... 26 deterreret H deterret G 1 Ira vero, quae quae -ae in r. V 2 quam diu perturbat animum, dubitationem insaniae non habet, cuius inpulsu imp. KR existit etiam inter fratres tale iurgium: 4.79. Ubi sunt ergo isti, qui iracundiam utilem dicunt —potest utilis esse insania?—aut naturalem? an an s hanc X quicquam est secundum est sec. s es sec. R esse sec. GKV naturam, quod fit repugte ratione? quo modo autem, si naturalis esset ira, ira add. G 2 aut alius alio magis iracundus esset, aut finem haberet prius quam esset aut finem ... 4 esset add. V 3 ulta, ulta Man. ulla ulciscendi lubido, aut quemquam paeniteret, quod fecisset fecisse V 1 per iram? ut Alexandrum regem videmus, qui cum interemisset Clitum clitum iditum K familiarem suum, vix a se manus abstinuit; tanta vis fuit paenitendi. quibus cognitis quis est qui dubitet dubitat K quin hic quoque motus animi sit totus opinabilis ac voluntarius? Quis enim dubitarit quin aegrotationes animi, qualis est avaritia, gloriae cupiditas, ex eo, quod magni magna V aestumetur ea res ex qua animus aegrotat, oriantur? oriantur s oriatur unde intellegi debet perturbationem quoque omnem esse in opinione. 4.83. itaque non fortuito factum videtur, sed a te ratione propositum, ut separatim de aegritudine et de ceteris perturbationibus disputaremus; in ea est enim fons miseriarum et caput. sed et alt. et om. V aegritudinis et reliquorum animi morborum una sanatio est, omnis opinabilis esse et voluntarios ea reque requae GKR (quae ... videatur in r. K 1 ) suscipi, quod ita rectum esse videatur. hunc errorem quasi radicem malorum omnium stirpitus stirpitus Statil. Max. ap. Char. GL. 2, 219, 25 philosophia se extracturam pollicetur. | |
|
25. Diogenes Laertius, Lives of The Philosophers, 7.111-7.114, 7.116, 7.138, 7.142-7.143, 7.147 (3rd cent. CE - 3rd cent. CE)
| 7.111. They hold the emotions to be judgements, as is stated by Chrysippus in his treatise On the Passions: avarice being a supposition that money is a good, while the case is similar with drunkenness and profligacy and all the other emotions.And grief or pain they hold to be an irrational mental contraction. Its species are pity, envy, jealousy, rivalry, heaviness, annoyance, distress, anguish, distraction. Pity is grief felt at undeserved suffering; envy, grief at others' prosperity; jealousy, grief at the possession by another of that which one desires for oneself; rivalry, pain at the possession by another of what one has oneself. 7.112. Heaviness or vexation is grief which weighs us down, annoyance that which coops us up and straitens us for want of room, distress a pain brought on by anxious thought that lasts and increases, anguish painful grief, distraction irrational grief, rasping and hindering us from viewing the situation as a whole.Fear is an expectation of evil. Under fear are ranged the following emotions: terror, nervous shrinking, shame, consternation, panic, mental agony. Terror is a fear which produces fright; shame is fear of disgrace; nervous shrinking is a fear that one will have to act; consternation is fear due to a presentation of some unusual occurrence; 7.113. panic is fear with pressure exercised by sound; mental agony is fear felt when some issue is still in suspense.Desire or craving is irrational appetency, and under it are ranged the following states: want, hatred, contentiousness, anger, love, wrath, resentment. Want, then, is a craving when it is baulked and, as it were, cut off from its object, but kept at full stretch and attracted towards it in vain. Hatred is a growing and lasting desire or craving that it should go ill with somebody. Contentiousness is a craving or desire connected with partisanship; anger a craving or desire to punish one who is thought to have done you an undeserved injury. The passion of love is a craving from which good men are free; for it is an effort to win affection due to the visible presence of beauty. 7.114. Wrath is anger which has long rankled and has become malicious, waiting for its opportunity, as is illustrated by the lines:Even though for the one day he swallow his anger, yet doth he still keep his displeasure thereafter in his heart, till he accomplish it.Resentment is anger in an early stage.Pleasure is an irrational elation at the accruing of what seems to be choiceworthy; and under it are ranged ravishment, malevolent joy, delight, transport. Ravishment is pleasure which charms the ear. Malevolent joy is pleasure at another's ills. Delight is the mind's propulsion to weakness, its name in Greek (τέρψις) being akin to τρέψις or turning. To be in transports of delight is the melting away of virtue. 7.116. Also they say that there are three emotional states which are good, namely, joy, caution, and wishing. Joy, the counterpart of pleasure, is rational elation; caution, the counterpart of fear, rational avoidance; for though the wise man will never feel fear, he will yet use caution. And they make wishing the counterpart of desire (or craving), inasmuch as it is rational appetency. And accordingly, as under the primary passions are classed certain others subordinate to them, so too is it with the primary eupathies or good emotional states. Thus under wishing they bring well-wishing or benevolence, friendliness, respect, affection; under caution, reverence and modesty; under joy, delight, mirth, cheerfulness. 7.138. Again, they give the name of cosmos to the orderly arrangement of the heavenly bodies in itself as such; and (3) in the third place to that whole of which these two are parts. Again, the cosmos is defined as the individual being qualifying the whole of substance, or, in the words of Posidonius in his elementary treatise on Celestial Phenomena, a system made up of heaven and earth and the natures in them, or, again, as a system constituted by gods and men and all things created for their sake. By heaven is meant the extreme circumference or ring in which the deity has his seat.The world, in their view, is ordered by reason and providence: so says Chrysippus in the fifth book of his treatise On Providence and Posidonius in his work On the Gods, book iii. – inasmuch as reason pervades every part of it, just as does the soul in us. Only there is a difference of degree; in some parts there is more of it, in others less. 7.142. The world, they hold, comes into being when its substance has first been converted from fire through air into moisture and then the coarser part of the moisture has condensed as earth, while that whose particles are fine has been turned into air, and this process of rarefaction goes on increasing till it generates fire. Thereupon out of these elements animals and plants and all other natural kinds are formed by their mixture. The generation and the destruction of the world are discussed by Zeno in his treatise On the Whole, by Chrysippus in the first book of his Physics, by Posidonius in the first book of his work On the Cosmos, by Cleanthes, and by Antipater in his tenth book On the Cosmos. Panaetius, however, maintained that the world is indestructible.The doctrine that the world is a living being, rational, animate and intelligent, is laid down by Chrysippus in the first book of his treatise On Providence, by Apollodorus in his Physics, and by Posidonius. 7.143. It is a living thing in the sense of an animate substance endowed with sensation; for animal is better than non-animal, and nothing is better than the world, ergo the world is a living being. And it is endowed with soul, as is clear from our several souls being each a fragment of it. Boethus, however, denies that the world is a living thing. The unity of the world is maintained by Zeno in his treatise On the Whole, by Chrysippus, by Apollodorus in his Physics, and by Posidonius in the first book of his Physical Discourse. By the totality of things, the All, is meant, according to Apollodorus, (1) the world, and in another sense (2) the system composed of the world and the void outside it. The world then is finite, the void infinite. 7.147. The deity, say they, is a living being, immortal, rational, perfect or intelligent in happiness, admitting nothing evil, taking providential care of the world and all that therein is, but he is not of human shape. He is, however, the artificer of the universe and, as it were, the father of all, both in general and in that particular part of him which is all-pervading, and which is called many names according to its various powers. They give the name Dia (Δία) because all things are due to (διά) him; Zeus (Ζῆνα) in so far as he is the cause of life (ζῆν) or pervades all life; the name Athena is given, because the ruling part of the divinity extends to the aether; the name Hera marks its extension to the air; he is called Hephaestus since it spreads to the creative fire; Poseidon, since it stretches to the sea; Demeter, since it reaches to the earth. Similarly men have given the deity his other titles, fastening, as best they can, on some one or other of his peculiar attributes. |
|
