4. Cicero, On The Ends of Good And Evil, 5.23, 5.86-5.88 (2nd cent. BCE - 1st cent. BCE) Tagged with subjects: •democritus, importance and reputation Found in books: Wolfsdorf (2020) 213| 5.23. de illis, cum volemus. Democriti autem securitas, quae est animi tamquam tamquam (tanquā R) tranquillitas RN tranquillitas tamquam BE tranquillitas ( om. tamquam) V tranquillitas, quam appellant eu)qumi/an, eo separanda fuit ab hac disputatione, quia ista animi tranquillitas ea ipsa secl. Se. est est ipsa BE beata vita; quaerimus autem, non quae sit, sit ( utroque loco ) dett. sint sed unde sit. Iam explosae eiectaeque sententiae Pyrrhonis, Aristonis, Erilli quod in hunc orbem, quem circumscripsimus, incidere non possunt, adhibendae omnino non fuerunt. nam cum omnis haec quaestio de finibus et quasi de extremis bonorum et malorum ab eo proficiscatur, quod diximus diximus p. 163, 16 sqq. naturae esse aptum et accommodatum, quodque ipsum per se primum appetatur, hoc totum et ii tollunt, qui in rebus iis, in quibus nihil quod non aut honestum aut turpe sit, negant esse del. Lamb. ullam causam, cur aliud alii anteponatur, nec inter eas res quicquam quicquam quitquid BE omnino putant interesse, et Erillus, si ita sensit, nihil esse bonum praeter scientiam, omnem consilii capiendi causam inventionemque officii sustulit. Sic exclusis sententiis reliquorum cum praeterea nulla esse possit, haec antiquorum valeat necesse est. ergo ergo igitur BE instituto veterum, quo etiam Stoici utuntur, hinc capiamus exordium. 5.86. Id quaeris, Id quaeris P. Man. id queres BE Idque res R Id que res V inquam, in quo, utrum respondero, utrum respondero Lamb. utrum respondebo R tibi utrum respondebo V respondebo utrum BE verses te huc atque illuc necesse est. Quo tandem modo? inquit. Quia, si mala sunt, is, qui erit in iis, beatus non erit; si mala non sunt, iacet omnis ratio Peripateticorum. Et ille ridens: Video, inquit, quid agas; ne discipulum abducam, times. Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur; sequatur RV erit enim mecum, si tecum erit. Audi igitur, inquit, Luci; tecum enim mihi enim mihi Lamb. enim (est V) ut ait theophrastus mihi instituenda oratio est. Omnis auctoritas philosophiae, ut ait Theophrastus, ut ait Theophrastus Lamb. om. BERV Non. consistit constitit ( LBA Lindsay ) Non. in beata vita comparanda; omnis auct.... comparanda Non. p. 256 beate enim vivendi cupiditate incensi omnes sumus. hoc mihi cum tuo fratre convenit. vivendi ... convenit Non. p. 271 5.87. quare hoc hoc atque hoc Non. videndum est, possitne nobis hoc ratio philosophorum dare. pollicetur certe. nisi enim id faceret, cur Plato Aegyptum peragravit, ut a sacerdotibus barbaris numeros et caelestia acciperet? cur post Tarentum ad Archytam? cur ad reliquos Pythagoreos, Echecratem, Timaeum, Arionem, Locros, ut, cum Socratem expressisset, adiungeret Pythagoreorum disciplinam eaque, quae Socrates repudiabat, addisceret? cur ipse Pythagoras et Aegyptum lustravit et Persarum magos adiit? cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit? cur haec eadem Democritus? qui —vere falsone, quaerere mittimus quaerere mittimus Se. quereremus BER queremus V quae- rere nolumus C.F.W. Mue. —dicitur oculis se se oculis BE privasse; privavisse R certe, ut quam minime animus a cogitationibus abduceretur, patrimonium neglexit, agros deseruit incultos, quid quaerens aliud nisi vitam beatam? beatam vitam R quam si etiam in rerum cognitione ponebat, tamen ex illa investigatione naturae consequi volebat, bono ut esset animo. id enim ille id enim ille R ideo enim ille BE id ille V id est enim illi summum bonum; eu)qumi/an cet. coni. Mdv. summum bonum eu)qumi/an et saepe a)qambi/an appellat, id est animum terrore liberum. 5.88. sed haec etsi praeclare, nondum tamen perpolita. pauca enim, neque ea ipsa enucleate, ab hoc ab hoc enucleate BE de virtute quidem dicta. post enim haec in hac urbe primum a Socrate quaeri coepta, deinde in hunc locum delata sunt, nec dubitatum, dubium R quin in virtute omnis ut bene, sic etiam beate vivendi spes poneretur. quae cum Zeno didicisset a nostris, ut in actionibus praescribi solet, ' de eadem re fecit alio modo '. hoc tu del. P. Man. nunc in illo probas. scilicet vocabulis rerum mutatis inconstantiae crimen ille effugit, nos effugere non possumus! ille Metelli vitam negat beatiorem quam Reguli, praeponendam tamen, nec magis expetendam, sed magis sumendam et, si optio esset, eligendam Metelli, Reguli reiciendam; ego, quam ille praeponendam et magis eligendam, beatiorem hanc appello nec ullo minimo minimo RV omnino BE momento plus ei vitae tribuo quam Stoici. | 5.23. "The calmness or tranquillity of mind which is the Chief Good of Democritus, euthumia as he calls it, has had to be excluded from this discussion, because this mental tranquillity is in itself the happiness in question; and we are inquiring not what happiness is, but what produces it. Again, the discredited and abandoned theories of Pyrrho, Aristo and Erillus cannot be brought within the circle we have drawn, and so we have not been concerned to consider them at all. For the whole of this inquiry into the Ends or, so to speak, the limits of Goods and Evils must begin from that which we have spoken of as adapted and suited to nature and which is the earliest object of desire for its own sake; now this is entirely done away with by those who maintain that, in the sphere of things which contain no element of Moral Worth or baseness, there is no reason why any one thing should be preferred to any other, and who consider these things to be absolutely indifferent; and Erillus also, if he actually held that there is nothing good but knowledge, destroyed every motive of rational action and every clue to right conduct. "Thus we have eliminated the views of all the other philosophers; and no other view is possible; therefore this doctrine of the Ancients must hold good. Let us then follow the practice of the old philosophers, adopted also by the Stoics, and start as follows. 5.86. "Then don't you think they are evils?" he said. "To that question," said I, "whichever reply I make, you are bound to be in difficulties." "How so exactly?" he asked. "Because," I replied, "if they are evils, the man who suffers from them will not be happy; and on the other hand if they are not evils, down topples the whole Peripatetic system." "I see what you are at," cried he smiling; "you are afraid of my robbing you of a pupil." "Oh," said I, "you are welcome to convert him if he wants to be converted; for if he is in your fold, he will be in mine.""Listen then, Lucius," said Piso, "for I must address myself to you. The whole importance of philosophy lies, as Theophrastus says, in the attainment of happiness; since an ardent desire for happiness possesses us all. 5.87. On this your cousin and I are agreed. Hence what we have to consider is this, can the systems of the philosophers give us happiness? They certainly profess to do so. Whether it not so, why did Plato travel through Egypt to learn arithmetic and astronomy from barbarian priests? Why did he later visit Archytas at Tarentum, or the other Pythagoreans, Echecrates, Timaeus and Arion, at Locri, intending to append to his picture of Socrates an account of the Pythagorean system and to extend his studies into those branches which Socrates repudiated? Why did Pythagoras himself scour Egypt and visit the Persian magi? why did he travel on foot through those vast barbarian lands and sail across those many seas? Why did Democritus do the same? It is related of Democritus (whether truly or falsely we are not concerned to inquire) that he deprived himself of eyesight; and it is certain that in order that his mind should be distracted as little as possible from reflection, he neglected his paternal estate and left his land uncultivated, engrossed in the search for what else but happiness? Even if he supposed happiness to consist in knowledge, still he designed that his study of natural philosophy should bring him cheerfulness of mind; since that is his conception of the Chief Good, which he entitles euthumia, or often athambia, that is freedom from alarm. 5.88. But what he said on this subject, however excellent, nevertheless lacks the finishing touches; for indeed about virtue he said very little, and that not clearly expressed. For it was later that these inquiries began to be pursued at Athens by Socrates, first in the city, and afterwards the study was transferred to the place where we now are; and no one doubted that all hope alike of right conduct and of happiness lay in virtue. Zeno having learnt this doctrine from our school proceeded to deal with 'the same matter in another manner,' as the common preamble to an indictment has it. You now approve of this procedure on his part. He, no doubt, can change the names of things and be acquitted of inconsistency, but we cannot! He denies that the life of Metellus was happier than that of Regulus, yet calls it 'preferable'; not more desirable, but 'more worthy of adoption'; and given the choice, that of Metellus is 'to be selected' and that of Regulus 'rejected.' Whereas the life he called 'preferable' and 'more worthy to be selected' I term happier, though I do not assign any the minutest fraction more value to that life than do the Stoics. |
|
7. Cicero, Tusculan Disputations, 5.43-5.80 (2nd cent. BCE - 1st cent. BCE) Tagged with subjects: •democritus, importance and reputation Found in books: Wolfsdorf (2020) 213| 5.43. Atque cum atque cum edd. vett. at quicumque X atqui cum V 3 s perturbationes per turbationis ex -es R 1 animi miseriam, sedationes autem vitam efficiant beatam, duplexque ratio perturbationis sit, quod quod quae K aegritudo et metus in malis opinatis, in bonorum autem errore laetitia gestiens libidoque versetur, quae omnia cum quae Bentl. cum s cum omnia ea Sey. consilio et ratione oratione K pugnent, his tu tam gravibus concitationibus tamque ipsis tamque in ipsis G 1 inter se dissentientibus dissentientibus dissidentibus H atque distractis quem vacuum solutum liberum videris, hunc dubitabis beatum dicere? atqui sapiens semper ita adfectus est; semper igitur sapiens beatus est. Atque atque sqq. St.fr.3,37 ( cf. fin. 3, 27 ) etiam omne bonum laetabile est; quod autem laetabile, id praedicandum et prae se ferendum; et praeferendum H s quod tale autem, id etiam gloriosum; si vero gloriosum, certe laudabile; quod laudabile autem, profecto etiam honestum; 5.44. quod bonum igitur, id honestum. qui...424,9 honestum ( sine 11 an...15 universa et 21 haec...22 explicata) H at quae isti atque isti X bona numerant, ne ipsi quidem honesta dicunt; solum igitur bonum, quod honestum; ex quo efficitur honestate una unam GH ( alt. loco ) vitam contineri continere X corr. V rec s beatam. Non sunt igitur ea bona dicenda nec habenda, quibus abundantem habundantem GKH licet esse miserrimum. solum...14 miserrimum (...12 beatam bis ) 5.45. an dubitas quin praestans valetudine, viribus, forma, acerrumis integerrumisque integrumhisque G 1 V 1 ( supra gr scr. G 2 er V 3 ) integerumhisque KR integrisque Non. sensibus, adde etiam, si lubet, pernicitatem et velocitatem, praestans...16 velocitatem Non 444, 9 da divitias, honores, imperia, opes, gloriam—si fuerit is, qui haec habet, iniustus, intemperans, timidus, hebeti hebe ti G 1 ingenio atque nullo, dubitabisne eum miserum dicere? qualia igitur ista bona sunt, quae qui habeat miserrimus esse possit? Videamus ne, ut acervus ex sui generis granis, sic beata vita ex sui similibus partibus effici debeat. quod si ita est, ex bonis, quae sola honesta sunt, efficiendum est beatum; ea mixta ex dissimilibus si erunt, honestum ex is effici nihil nil H poterit; quo quo ex quod V rec St. fr. 3, 37cf. fin. 3,27 detracto quid poterit beatum intellegi? Etenim, quicquid est, quod prius quod om H s bonum sit, id expetendum est; quod autem expetendum, id certe adprobandum; quod vero adprobaris, id gratum acceptumque habendum; ergo etiam dignitas ei tribuenda est. quod si ita est, laudabile sit necesse est; bonum igitur omne laudabile. ex quo efficitur, ut, quod sit honestum, id sit solum bonum. 5.46. Quod ni ita tenebimus, multa erunt, quae nobis bona bona add. G 1 mg. dicenda sint; sunt GH omitto divitias—quas cum cum om. H quivis quamvis indignus habere possit, in bonis non numero; quod enim est bonum, id non quivis habere potest—, omitto nobilitatem famamque popularem stultorum inproborumque impr. KRH consensu excitatam: excitatem R 1 K 1 (exit.) haec, quae sunt minima, tamen bona dicantur necesse est, candiduli dentes, venusti oculi, color suavis et ea quae ea quae aeque X Anticlea Anticlea apud Homerum Euryclea pedes abluit, in vasculo s. V exeuntis prope Clusium reperto ( Monum. dell' Inst. IX tab. 42 ) Antiphata. laudat laudat s ( ex Y? ) om. X Ulixi pedes abluens: et ea...13 abluens om. H Le/nitudo ora/tionis, mo/llitudo co/rporis. Pacuv. Niptra 247 ea si bona ducemus, quid erit in philosophi gravitate lenitudo...15 gravitate Non.132,5 (sibi bona ducens) quam in volgi vulgi HR rec opinione stultorumque turba quod dicatur aut gravius aut grandius? 5.47. At enim eadem Stoici Stoici eadem H s praecipua vel producta dicunt, quae bona isti. dicunt illi quidem, sed is vitam vita G beatam compleri negant; hi autem sine is sine is si his X esse nullam putant aut, si sit beata, beatissimam certe negant. nos autem volumus beatissimam, idque nobis Socratica illa conclusione confirmatur. cf.Clem. protr. 123 ( cum Stählinii adn. ), Plato Rep. 400 d sic enim princeps princeps eqs. cf. Anon.ap.Mai Scr. vet. nov. coll. 2,608 ille philosophiae disserebat: qualis cuiusque animi adfectus esset, talem esse hominem; qualis autem homo ipse ipse om. H esset, talem eius esse orationem; orationi rationem. Rationis X sed cf.Sen. epist. 114,1 Quint. inst. 11, 1, 30 al. autem facta similia, factis vitam. adfectus autem animi in bono viro laudabilis; et vita igitur laudabilis boni viri; et honesta ergo, quoniam laudabilis. ex quibus bonorum beatam vitam esse concluditur. da cuipam divitias...426,3 concluditur H 5.48. Etenim, pro deorum atque hominum fidem! fidem s fide X parumne cognitum est superioribus nostris disputationibus, an delectationis delectacionis K dilectationis GR dilectationibus V et otii consumendi causa locuti sumus, sapientem ab omni concitatione animi, quam perturbationem voco, semper vacare, semper in animo eius esse placidissimam pacem? vir igitur temperatus, constans, sine metu, sine aegritudine, sine alacritate futtili, futili Bentl. ( cf. 379, 18 ) ulla W et Non. 457, 4 : Alacritatem in malis habendam Cicero Tusculanarum lib.V ostendit: vir igitur... sine alacritate ulla, lubidine non vexatus sine libidine nonne beatus? at a t V aut GKR semper sapiens talis; semper igitur beatus. Iam St. fr. 3,59 vero qui potest vir bonus non ad id, quod laudabile sit, omnia referre, quae agit quaeque sentit? refert autem omnia ad beate vivendum; beata igitur vita laudabilis; nec quicquam nequicquam GV sine virtute laudabile: beata igitur vita virtute conficitur. 5.49. Atque sqq. cf. fin. 3,28 hoc sic etiam concluditur: nec in misera vita quicquam est praedicabile aut gloriandum nec in ea, quae nec misera sit nec beata. et est in aliqua vita praedicabile aliquid -praedicabile aliquidaut et gloriandum ac prae se ferendum ( omissis reliquis ) G ( exp. et ss. 2 ) et gloriandum ac prae se ferendum, ut Epaminondas: Preger l g. m. p. 127 adtonsi K (t ex c K c ) Consiliis nostris laus est attonsa Laconum, ut Africanus: A sole exoriente supra Maeotis Ennius fr.var.21 paludes Nemo est qui factis aequiperare queat. ut ... 25 queat om. H 5.50. quod si est, add. Lb. beata vita glorianda et praedicanda et prae se ferenda est; nihil est enim aliud quod praedicandum et prae se ferendum praeferendum V ( cf. ad 426, 20 ) sit. quibus positis intellegis quid sequatur. Et quidem, nisi ea vita beata est, quae est eadem honesta, sit aliud necesse est melius vita beata; quod erit enim enim add. G 2 honestum, certe fatebuntur esse melius. ita erit beata vita melius aliquid; quo quid potest dici perversius? dicimus itaque sapientem...9 pacem et 14 beata... 427,7 perversius H Quid? cum fatentur satis magnam vim esse in vitiis ad invitusad V miseram vitam, nonne fatendum est eandem vim in virtute virtute B 1 virtutem X virtutum s esse ad beatam vitam? contrariorum enim contraria sunt consequentia. 5.51. Quo loco quaero, quam vim habeat libra illa Critolai, qui cum in alteram lancem animi bona imponat, in alteram corporis et externa, tantum propendere illam bonorum animi bonorum animi Lallem. e cod.(?) cf. Va. Opp. 2,353 boni X ( quod fortasse ita defendas ut per collectionem dictum sit cf. 423,3)del.Or. lancem putet, ut ut in K 1 terram et maria deprimat. quid ergo aut hunc prohibet aut etiam Xenocratem illum gravissumum gravissimum V philosophorum, exaggerantem tantopere tanto opere V virtutem, extenuantem cetera et abicientem, in virtute non beatam modo vitam, sed etiam beatissimam ponere? 5.52. quod quidem nisi fit, virtutum interitus consequetur. nam in quem cadit aegritudo, in eundem metum cadere praefer. ( sine se) ter H necesse est (est enim metus futurae aegritudinis sollicita expectatio exspect. R ); in quem autem metus, in eundem eundem eum Non. formido timiditas pavor ignavia; in quem...24 ignavia Non.444,15 ergo, ut idem vincatur interdum nec putet ad se praeceptum illud Atrei pertinere: Proinde Trag. fr. inc. 112 i/ta parent se in vi/ta, ut vinci vici V 1 (vicini V c l vinci V 3 ) ne/sciant. hic autem autem del. V 3 vincetur, ut dixi, nec modo vincetur, sed etiam serviet; at nos autem at nos vel nos autem s virtutem semper liberam volumus, semper invictam; quae atque Bentl. atqui nisi sunt, sublata virtus quae...3 virtus est om. H est. 5.53. Atque si in virtute satis est praesidii ad bene vivendum, satis est etiam ad beate; satis est prius est om. H enim certe in virtute, ut fortiter vivamus; si fortiter, etiam ut magno animo, et quidem ut nulla re umquam terreamur semperque simus invicti. sequitur, ut nihil paeniteat, nihil desit, nihil obstet; ergo omnia profluenter absolute prospere, igitur beate. satis autem virtus ad fortiter vivendum potest; satis ergo etiam ad beate. 5.54. Etenim ut stultitia, etsi adepta est quod concupivit, numquam se tamen satis consecutam putat, consecuta GRV 1 putet V 1 sic sapientia semper eo contenta contenda K 1 conta G contempta H est quod adest, neque eam umquam sui paenitet. at nos autem...14 penitet H Similemne similene X similemen s putas C. Laelii unum consulatum consolat.GR ( in 24 corr. c ) V fuisse, fuisse s V rec fuisset X et eum quidem cum repulsa (si, si sic V rec cum sapiens et bonus vir, qualis ille fuit, suffragiis praeteritur, non populus a bono consule potius quam ille a bono populo del.Mue. a vano populo s a populo ( sine bono) Mdv del.Mue. a vano populo s a populo ( sine bono) Mdv repulsam fert post fert iterat suffragiis praeteritur X )—sed tamen utrum malles te, ma este G ( ss. 2 ) si potestas esset, semel ut Laelium consulem an ut Cinnam quater? 5.55. non dubito, tu quid responsurus sis; itaque video, cui committam. non quemvis hoc idem interrogarem; responderet enim alius fortasse se non modo quattuor consulatus consolat.GR ( in 24 corr. c ) V uni anteponere, sed unum diem Cinnae multorum et clarorum virorum totis aetatibus. Laelius si digito quem attigisset, poenas dedisset; at Cinna collegae sui consulis Cn. Octavii GN.X praecidi caput praeciditapud K iussit, iussit, iussit Sey. lussit G hic et saepius P. Crassi L. Caesaris, nobilissimorum hominum, quorum virtus fuerat domi militiaeque cognita, M. Antonii, omnium eloquentissimi quos ego audierim, C. Caesaris, G. X in quo mihi videtur specimen fuisse humanitatis salis suavitatis leporis. beatusne igitur, qui hos qui hos s V 3 quos X interfecit? interficit V 1 mihi contra non solum eo videtur miser, miser eqs. cf. Aug. civ. 5, 26 quod ea fecit, sed etiam quod ita se gessit, ut ea facere ea se f. G ( exp. 2 ) ei liceret (etsi peccare peccaret X corr. V 1 nemini licet; sed sermonis errore labimur; errore labimur add. V c labimus K id enim licere lic&re V 1 dicimus, 5.56. quod cuique conceditur). utrum tandem beatior C. Marius tum, cum Cimbricae victoriae gloriam cum collega Catulo communicavit, paene altero Laelio—nam hunc illi huic X ( unde ilium pro illi V 3 ) hunc s duco simillimum—, an cum an cum annum G 1 civili bello victor iratus necessariis Catuli deprecantibus non semel respondit, sed saepe: moriatur ? in quo beatior ille, qui huic nefariae voci paruit, par uit V quam is, qui tam scelerate imperavit. nam cum accipere quam facere praestat iniuriam, tum morti iam ipsi ipsa K adventanti paulum procedere ob viam, quod fecit Catulus, quam quod Marius, quod quam M. V 1 talis viri interitu sex interitus ex X suos obruere consulatus et contaminare extremum tempus aetatis. 5.57. Duodequadraginta Totum cap. 20 libere excerpsit Val. Max. 9, 13 ext. 4 annos tyrannus Syracusanorum fuit Dionysius, dionisius KV dyonisius GR cum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset. qua pulchritudine urbem, quibus autem opibus praeditam servitute oppressam tenuit civitatem! atqui de hoc homine a bonis auctoribus sic scriptum accepimus, summam fuisse eius in victu temperantiam in rebusque gerundis virum acrem et industrium, et industrium om. R 1 eundem tamen maleficum natura in rebus gerundis... 29 maleficum natura Non. 241,8 et iniustum; ex quo omnibus bene veritatem intuentibus inuentibus X corr. V 1 videri necesse est miserrimum. ea ea ecce K enim ipsa, quae concupierat, ne tum quidem, cum omnia omni G 1 se posse censebat, consequebatur. 5.58. qui cum esset bonis parentibus atque honesto loco natus—etsi id quidem alius alio modo tradidit—abundaretque et B s ei X aequalium familiaritatibus et consuetudine propinquorum, haberet etiam more Graeciae graciae gratiae V 1 quosdam adulescentis amore more amore G 1 coniunctos, credebat eorum nemini, sed is quos quos s V 3 quod X ex familiis locupletium servos delegerat, quibus nomen servitutis ipse detraxerat, traxerat G 1 et quibusdam convenis convenis et B s convenisset X et feris barbaris corporis custodiam committebat. ita propter iniustam dominatus cupiditatem dominatus domi cup. G 1 in carcerem quodam modo ipse se incluserat. quin etiam ne tonsori collum committeret, tondere filias suas docuit. ita ista K 1 sordido ancillarique sordidoque ancillari X corr. V 3 B 1 ( cf. simile mendum in G 415,5 ) sordido atque ancillari alii s artificio regiae virgines ut tonstriculae tondebant barbam et capillum patris. regiae ...17 patris Prisc.GL.2, 371, 11 et tamen ab is ipsis, cum iam essent adultae, ferrum removit instituitque, ut candentibus cadentibus Non. iuglandium putaminibus barbam sibi et capillum adurerent. instituitque...20 adurerent Non. 122, 30 5.59. cumque duas uxores haberet, haberet uxores V 1 Aristomachen aristomachem X (aristhom.G) civem suam, Doridem autem Locrensem, sic noctu ad eas n otu V 1 notua deas K 1 ( corr. c ) ventitabat, ut omnia specularetur et perscrutaretur ante. et cum fossam latam cubiculari fossa lata cubicularis X corr. s lecto circumdedisset eiusque fossae transitum ponticulo ligneo coniunxisset, eum ipsum, ipsum ipse Scheibe (cum forem cubiculi extrinsecus a custodibus opertum interiore claustro ipse diligenter obserasset Val. Max. ) cum forem cubiculi clauserat, detorquebat. idemque cum in communibus suggestis consistere non auderet, contionari ex turri alta solebat. 5.60. atque is cum pila ludere vellet —studiose enim id factitabat—tunicamque poneret, adulescentulo, quem amabat, tradidisse gladium dicitur. hic cum quidam familiaris iocans dixisset: huic quidem quidam V 1 certe vitam tuam committis adrisissetque adrisisetque KR adrisissetque V 1 adulescens, utrumque iussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui, alterum, quia dictum id risu adprobavisset. atque eo facto factu V 1 sic doluit, nihil ut tulerit gravius in vita; quem enim vehementer amarat, occiderat. sic distrahuntur in contrarias partis impotentium cupiditates. cum huic obsecutus sis, illi est repugdum. 5.61. Quamquam hic quidem tyrannus ipse iudicavit, quam esset beatus. nam cum cum add. G 2 quidam ex eius adsentatoribus, Damocles, commemoraret in sermone sermonem K copias eius, opes, maiestatem dominatus, rerum abundantiam, magnificentiam aedium regiarum negaretque umquam beatiorem quemquam fuisse, visne igitur inquit, inquid G 1 V inquit add. R 1 o Damocle, quoniam te haec vita delectat, ipse eam eam Ern. eadem ( de tota vita agitur cf. p.433, 4 ) degustare et fortunam experiri meam? cum se ille cupere dixisset, conlocari coll. KR iussit hominem in aureo lecto strato stato K 1 pulcherrimo textili stragulo, magnificis operibus picto, abacosque compluris ornavit argento auroque caelato. tum ad mensam eximia forma pueros delectos iussit consistere eosque que om. G 1 nutum illius intuentis diligenter ministrare. 5.62. aderant unguenta ungenta V coronae, incendebantur odores, mensae conquisitissimis conquisitissimis -nquisiti— V c in r. epulis aepulis GRV extruebantur. fortunatus sibi Damocles videbatur. in hoc medio apparatu fulgentem gladium e lacunari saeta equina lacunariaetaequina G 1 equi Non. aptum demitti dimitti KR Non. iussit, fulgentem... 432, 1 iussit Non.235,19 ut impenderet illius beati cervicibus. itaque nec pulchros illos ministratores aspiciebat nec plenum artis argentum nec manum porrigebat in mensam; iam ipsae ipse GKV defluebant coronae; denique exoravit tyrannum, ut abire liceret, quod iam beatus nollet esse. satisne videtur declarasse Dionysius dyonis.X ( in 6 ex dion. K 1 ) nihil esse ei beatum, cui semper cui miser semper K aliqui terror aliqui terror B s aliquid error X (aliquis error V rec ) impendeat? impend at V 1 atque ei ei add. V 1 ne integrum quidem erat, ut ad iustitiam remigraret, remigaret V 1 civibus libertatem et iura redderet; is enim se adulescens inprovida aetate inretierat erratis eaque commiserat, comiserat G 1 R ut salvus esse non posset, si sanus esse coepisset. coepisset ex coepit R 1 5.63. Quantopere vero amicitias desideraret, quarum infidelitatem extimescebat, declaravit in Pythagoriis pythagoris V duobus illis, quorum cum alterum vadem mortis vademortis X corr. G 2 V 3 accepisset, alter, alter ut s alterum X ut vadem suum liberaret, praesto fuisset ad horam oram V mortis destinatam, utinam ego inquit tertius vobis amicus adscriberer! quam huic erat miserum carere consuetudine amicorum, societate victus, sermone omnino familiari, homini praesertim docto docto dato V a puero et artibus ingenuis ingeniis K erudito, musicorum misicorum X (musicum B) vero perstudioso; perstudiosum ( propter poetam) W corr.Dav. ( qui etiam poetae...tragico...bono) poëtam etiam tragicum post tragicum add. accepimus ( ex 429,27) s non male —quam bonum, nihil ad rem; in hoc cf. Att.14, 20, 3 Atil. fr.1 enim genere nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum pulcrum G est; adhuc neminem cognovi poëtam (et et om. K 1 mihi fuit cum Aquinio amicitia), qui sibi non optumus videretur; sic se res habet: te tua, me delectant mea mea ea K —sed ut ad Dionysium dyonis.X ( in 6 ex dion. K 1 ) redeamus: omni cultu et victu humano carebat; vivebat cum fugitivis, cum facinerosis, cum barbaris; neminem, qui aut libertate libertatem K dignus esset aut vellet omnino liber esse, sibi amicum arbitrabatur. arbitrabantur G 1 Non ego iam cum huius vita, qua taetrius miserius detestabilius excogitare nihil possum, Platonis aut Archytae architae vitam vitae vitam X (vitae del. s V 3 ) comparabo, doctorum hominum et plane sapientium: 5.64. ex eadem urbe humilem homunculum a pulvere et radio excitabo, qui multis annis post fuit, Archimedem. cuius ego quaestor ignoratum ab Syracusanis, cum esse omnino negarent, saeptum septum X undique et vestitum vestitutum V 1 vepribus et dumetis indagavi sepulcrum. tenebam enim quosdam senariolos, quos in eius monumento esse inscriptos acceperam, qui declarabant in summo sepulcro sphaeram spheram X (18 spherae RV sphaere GK) esse positam cum cylindro. 5.65. ego autem cum omnia conlustrarem oculis—est enim ad ad a GRV 1 ( corr. V 3 ) portas Agragantinas ego ducem cum...16 portas gaianas Non.335,24 agragantinas Came rarius agragianas X gaianas (gafanas L 1 ) Non. agragentinas Sey. ( cf. Th.l.l.l.1428 ) magna frequentia sepulcrorum—, animum adverti columellam non multum e dumis eminentem, in qua inerat sphaerae figura et cylindri. atque ego statim Syracusanis— erant autem principes mecum—dixi me illud ipsum arbitrari esse, quod quaererem. inmissi cum inmissi cum s V 3 inmusicum X (inmuscum K) falcibus multi multi famuli Lattmann milites olim Sey. purgarunt et aperuerunt locum. 5.66. quo cum patefactus patefactum X esset aditus, ad adversam a ddit' adadv. G basim bassim X ( corr. G 1 ) accessimus. accessimus R sed -ss- e corr. ( fuit fort. accedimus) acces imus V apparebat epigramma epygramma KRV exesis posterioribus partibus versiculorum dimidiatum dimidiatis X (di prius in r. R 1 ) corr. Bentl. (dimidiatus de versiculis vel de epigrammate dici poterat, de partibus non poterat cf. Gell. 3, 14 ) fere. ita nobilissima Graeciae civitas, quondam vero etiam doctissima, sui civis unius acutissimi monumentum ignorasset, nisi ab homine Arpinate Arpinati We.cl.leg.1, 4 al. didicisset. sed redeat, reddeat X ( corr. G 1 ) unde aberravit oratio: quis est omnium, qui qui quo V 1 modo cum Musis, id est cum humanitate humilitate K 1 ut v. et cum doctrina, habeat aliquod commercium, qui se non hunc mathematicum malit quam illum tyrannum? si vitae modum actionemque quaerimus, alterius mens rationibus agitandis exquirendisque alebatur cum oblectatione sollertiae, qui est unus suavissimus pastus patus K 1 ( r ss. c ) animorum, alterius in caede et iniuriis cum et diurno et nocturno metu. age confer Democritum Pythagoram, Anaxagoram: quae regna, quas opes studiis eorum et delectationibus antepones? 5.67. Etenim, quae pars optuma est in homine, in ea situm esse necesse est in homine...14 necesse est add. G 2 in mg. illud, quod quaeris, optumum. quid est autem autem enim H in homine sagaci ac bona mente melius? eius bono fruendum est igitur, si beati esse volumus; bonum autem mentis est virtus; ergo hac beatam vitam contineri necesse est. hinc omnia, quae pulchra pulcra K honesta praeclara sunt, ut supra dixi, sed dicendum idem idẽ V illud illud om s H paulo uberius videtur, plena gaudiorum sunt. ex perpetuis autem plenisque gaudiis cum perspicuum sit vitam beatam existere, sequitur ut ea existat ex ex om. V honestate. etenim...23 honestate H 5.68. Sed ne verbis solum attingamus ea quae eaque v. KRV 1 volumus ostendere, proponenda quaedam quasi moventia sunt, quae nos magis ad cognitionem intellegentiamque convertant. sumatur enim nobis quidam praestans vir optumis optumus V artibus, isque animo parumper et cogitatione cognitione K fingatur. primum ingenio eximio sit necesse est; tardis enim mentibus virtus non facile comitatur; deinde deinde denique K ad investigandam vestigandam K veritatem studio incitato. ex quo triplex ille animi fetus fetus KR (ę) factus GV existet, unus I II III ad-scribunt G 1 V 1 in cognitione rerum positus et in explicatione naturae, alter aliter K in discriptione expetendarum fugiendarumque rerum fugiendarumque vererumne vivendi GKV (ve exp. et be supra ne scr. V 3 ) R 1 ut v. (fugiendarumque rerum . post vivendi quod in ras. certo dispicitur alia manus adscripscrat ue) H 1 (fugiendar verer nevivendi. Verba cū ratio ss.non H 1 sed alia manus eiusdem aetatis sec. Stroux ) et in ratio ne We.bene quod fin. 5,15 certa de causa deest add. Po. cl. ac.1, 19 fin. 5, 11. 16 et in ratione be ne vivendi, tertius in iudicando, in ante iud. om. K iudicando nequid KRH quid cuique rei sit consequens quid repugs, in quo inest omnis inest omnis est H cum subtilitas disserendi, tum veritas iudicandi. 5.69. quo tandem igitur gaudio adfici necesse est est V esset GK C RH est et K 1 sapientis animum cum his habitantem pernoctantemque curis! ut, cum totius mundi motus conversionesque perspexerit ut, quod del.Bentl.,pendet a verbis cum — curis (= so da b ). Ciceronem pergere voluisse ut, cum... perspexerit,... ipse se adgnoscat coniunctumque cum divina mente se sentiat, ex quo insatiabili gaudio compleatur cum similitudo verborum v. 9—10 et 436,5—9 tum locus gemellus leg. 1,61 declarant. sideraque viderit innumerabilia caelo inhaerentia cum eius ipsius motu congruere certis infixa sedibus, septem alia suos quaeque tenere cursus multum inter se aut altitudine aut humilitate distantia, quorum vagi motus rata tamen et certa sui cursus spatia definiant—horum nimirum aspectus impulit illos veteres et admonuit, ut plura quaererent; inde est est enim G 1 indagatio nata initiorum et tamquam seminum, unde essent omnia orta generata concreta, quaeque cuiusque generis vel iimi iimi animi H vel animantis animantis iimantis K vel muti vel loquentis loquentes GR 1 V 1 origo, quae vita, qui interitus quae int. GR 1 V 1 quaeque ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio, unde terra et quibus librata ponderibus, quibus cavernis maria sustineantur, qua sustineantur, qua Dav sustineant. In qua X (sustineantur vel sustineat s ) omnia delata gravitate medium mundi locum semper expetant, expectant qui est idem infimus in rutundo. rotundo KV c? H 5.70. haec tractanti tractanti s V 3 tractandi X (-i ex -o K 1 ) animo et noctes et dies cogitanti cogitandi KV 1 cogitanti G existit illa a a s om. X deo deo H Delphis praecepta cognitio, ut ipsa se mens agnoscat coniunctamque cum divina mente se sentiat, ex quo insatiabili gaudio compleatur. completur Bentl. ipsa enim cogitatio de vi et natura deorum studium incendit incedit GRV 1 illius aeternitatem aeternitatem Sey. aeternitatis (aeterni status Mdv. ad fin.1, 60 ) imitandi, neque se in brevitate vitae conlocatam conlocata GRV 1 collocatam H ( bis ) conlocatum s We. putat, cum rerum causas alias ex aliis aptas et necessitate nexas videt, quibus ab aeterno tempore fluentibus in aeternum ratio tamen mensque moderatur. 5.71. Haec ille intuens atque suspiciens suspiciens V sed pic in r. 1 suscipiens K 1 vel potius omnis partis orasque circumspiciens quanta rursus animi tranquillitate tranquillitati K humana et citeriora considerat! hinc illa cognitio virtutis existit, efflorescunt genera partesque virtutum, invenitur, quid sit quod natura spectet expectet G 1 expectetur Gr extremum in bonis, quid in malis ultumum, sumatur...436, 20 ultimum H ( extrema bis ) quo referenda sint officia, quae degendae degente G 1 aetatis ratio deligenda. diligenda X corr. s quibus et et add. K c talibus rebus exquisitis hoc vel maxime efficitur, quod hac hac ac G 1 hic V 1 disputatione agimus, ut virtus ad beate vivendum sit se ipsa contenta. 5.72. Sequitur tertia, quae per omnis partis sapientiae manat et funditur, quae rem definit, definivit X (dif. K) corr. s V 3 genera dispertit, sequentia adiungit, perfecta concludit, vera et falsa diiudicat, disserendi ratio et scientia. ex qua cum summa utilitas existit extitit K ( in 18 corr K c ) ad res ponderandas, tum maxume maxime GKH ingenua delectatio et digna sapientia. Sed haec otii. sed haec otii om. H transeat idem iste sapiens ad rem publicam tuendam. quid eo possit esse praestantius, cum †contineri contineri del.Lb. cum temperantia suas adpetitiones contineat ( vel queat continere), prudentia fere desiderat Po.cl.p.371, 22 off.3,96.116; 2,77.rep.6,1 (rei publicae rector...sapiens sit et iustus et temperans eqs.) prudentia utilitatem civium cernat, iustitia sequitur...437, 8 iustitia H nihil in suam domum inde derivet, derivet -iv- scr. G 2 reliquis utatur tot tam variisque virtutibus? adiunge fructum amicitiarum, in quo doctis positum est cum consilium omnis vitae consentiens et paene conspirans, tum summa iucunditas e e et V 1 (ex V rec ) cotidiano cultu atque victu. victu s V 3 victurus GRV 1 victus K cf.Th.l.l.IV,1333 Quid haec tandem vita desiderat, quo quo quod GK sit beatior? cui refertae tot cui rei refertae etot G cui rei referta etot R cui rei referta et tot V cui rei refertae et tot K corr. Man. tantisque gaudiis Fortuna ipsa cedat necesse est. quodsi gaudere talibus bonis animi, id est virtutibus, beatum est omnesque sapientes is gaudiis perfruuntur, omnis eos beatos esse confiteri necesse est. Etiamne etiamne -ne eras.in R in cruciatu atque tormentis? 5.73. An Epic.fr.604 tu me in viola putabas aut in rosa dicere? an Epicuro, qui qui G 1 quia G 2 KRV cf.438,19 tantum modo induit personam philosophi et sibi ipse hoc nomen inscripsit, dicere licebit, licebit alt. i in r. V quod quidem, ut habet se res, me tamen plaudente dicit, nullum sapienti esse tempus, etiamsi uratur torqueatur secetur, quin possit exclamare: quam pro nihilo puto! cum praesertim omne malum dolore definiat defirmat ( vel defirniat) V 1 bonum voluptate, haec nostra honesta turpia inrideat dicatque nos in vocibus Epic.fr.511 occupatos iis sonos fundere, neque quicquam ad nos pertinere nisi quod aut leve aut asperum in corpore sentiatur: huic ergo, ut dixi, non multum differenti a iudicio ferarum oblivisci licebit sui et tum fortunam contemnere, cum sit omne et bonum eius et malum in potestate fortunae, tum dicere se se add. G 2 beatum in summo cruciatu atque tormentis, cum constituerit non modo summum malum esse dolorem, sed etiam solum? 5.74. nec vero illa sibi remedia comparavit ad tolerandum tollerandum X (toll endum G 1 ) dolorem, firmitatem animi, turpitudinis verecundiam, exercitationem consuetudinemque patiendi, praecepta fortitudinis, praecepta fortitudinis del.Sey.sed Cic.l.2,34—41 exercitationem consuetudinemque,postea (cf. maxime 51. 53) praecepta fortitudinis animo proposita (p.313,15sqq.) valere ad tolerandum dolorem exponit (cf.p.285.6 295, 24sqq.fin.2,94.95; 4, 31). cf.etiam Plasberg, Festschrift f. Vahlen p.234 (obloq. Se.,Jb.d.ph.V.29 p.97) duritiam virilem, sed una se dicit recordatione adquiescere praeteritarum voluptatium, voluptatum Bai.cf.Neue 1, 410 ut si quis aestuans, cum vim caloris non non postea add. R 1 facile patiatur, patiatur putatur V 1 recordari velit sese sese s esse X (se V 3 ) aliquando in Arpinati nostro gelidis fluminibus circumfusum fuisse. non enim video, quo modo sedare possint 5.75. mala praesentia praeteritae voluptates—sed cum is is his G 1 KV 1 dicat semper beatum esse sapientem, cui dicere hoc, si si add. G 2 sibi constare vellet, non liceret, quidnam faciendum est is qui nihil expetendum, nihil in bonis ducendum, quod honestate careat, existumant? existumant -a- e corr. R 1 Me quidem auctore auctore ex auctoritate R c etiam Peripatetici veteresque Academici balbuttire balbuttire GR Non. balbut ire V 1 balbutire K aliquando desit me...24 desit Non. 80, 13 aperteque et clara voce audeant dicere beatam vitam in Phalaridis taurum descensuram. decen suram X ( corr. V 3 ) 5.76. sint enim tria genera bonorum, ut ut aut V iam a laqueis Stoicorum, quibus usum me pluribus quam soleo intellego, recedamus, sint sane illa genera bonorum, dum corporis et et s om. X externa iaceant humi et tantum modo, quia sumenda sint, appellentur bona, animi animi Jeep (cf.427,14 443,3 458,6;divini ani- mi bona divina sunt caelumque contingunt) autem illa alii K alia GRV illa add. G 2 divina longe lateque se pandant caelumque contingant; ut, ut del.Lb.sed cf.p.242,25 ea qui adeptus sit, cur eum beatum modo et non beatissimum etiam dixerim? Dolorem vero sapiens extimescet? is enim huic maxime maxime huic G 1 sententiae repugnat. nam nam non V contra mortem nostram atque nostrorum contraque aegritudinem et reliquas animi perturbationes satis esse videmur videmus K superiorum dierum disputationibus armati et parati; dolor esse videtur acerrumus virtutis virtutis We. virtuti istis ard. G adversarius; is ardentis faces intentat, is fortitudinem, magnitudinem animi, patientiam se debilitaturum minatur. 5.77. huic igitur succumbet virtus, huic beata sapientis et constantis viri vita cedet? caedet RV quam turpe, o dii boni! pueri Spartiatae non ingemescunt ingemiscunt K 1 R c B verberum verberum ex verborum V 1 G 2 dolore laniati. adulescentium greges reges V 1 Lacedaemone vidimus ipsi incredibili contentione contione X (conditione G 1 ) corr. B 1 s certantis pugnis calcibus unguibus morsu denique, cum exanimarentur prius quam victos se faterentur. quae barbaria India vastior aut agrestior? quae...agrestior? Non.415,11 in ea tamen aut... tamen add. V c gente primum sqq. cf.Val.Max.3,3,6 ext.2,6,14 ei, qui sapientes habentur, nudi aetatem agunt et Caucasi nives hiemalemque vim perferunt sine sqq. cf.Val.Max.3,3,6 ext.2,6,14 dolore, cumque ad flammam se adplicaverunt, applicaverunt KRV sine gemitu aduruntur. 5.78. mulieres vero in India, cum est cuius cuiuis V 3 communis Geel ( sed tum plures...nuptae post mortuus legeretur; cf.etiam Se., Jb.d.ph.V.26 p.301 ) earum vir mortuus, in certamen iudiciumque veniunt, quam plurumum ille dilexerit— plures enim singulis solent esse nuptae—; quae est victrix, ea laeta prosequentibus suis una unam V 1 cum viro in rogum imponitur, ponitur G 1 illa ilia cf.Quint.inst.1,3,2 victa quae Se. non male,cf.Claud.de nupt.Hon.64 (superatae cum...maerore in vita remanent Val.M. ) maesta discedit. numquam naturam mos vinceret; vinceret vincit H est enim ea semper invicta; sed nos umbris deliciis delitiis X (deliciis V, sed ci in r scr.,alt. i ss. V 2 ) otio languore langore G desidia animum infecimus, opinionibus maloque more delenitum delinitum V 1 H mollivimus. mollium KR 1 ( corr. 1 aut c )H Aegyptiorum morem quis ignorat? ignoret K quorum inbutae mentes pravitatis erroribus quamvis carnificinam carnifici. nam X prius subierint quam ibim aut aspidem aut faelem felem GV cf.nat.deor.1, 82 aut canem aut corcodillum corcodillum GRV corcodrillum KH cf.Th.l.l. violent, volent V 1 quorum etiamsi inprudentes quippiam fecerint, poenam nullam recusent. 5.79. de hominibus loquor; quid? bestiae non frigus, non famem, non montivagos atque silvestris cursus lustrationesque patiuntur? non pro suo sua G 1 partu ita propugt, ut ut K vulnera excipiant, nullos impetus nullos ictus reformident? omitto, quae omittoque p.G 1 V 1 perferant quaeque patiantur ambitiosi honoris causa, laudis studiosi gloriae gratia, amore incensi cupiditatis. plena plana GRV 1 ( corr. 3 ) vita exemplorum exemplum G 1 est. 5.80. Sed adhibeat oratio modum et redeat illuc, unde deflexit. dabit, inquam, dabit, dabit, inquam edd. vett. se in tormenta vita beata nec iustitiam temperantiam in primisque fortitudinem, magnitudinem animi, patientiam patientia GRVH prosecuta, cum tortoris os viderit, consistet virtutibusque omnibus sine ullo animi terrore ad cruciatum profectis resistet extra extra ( fuit et) R fores, ut ante ante cf.p. 410,8 dixi, limenque lumenque G 1 carceris. quid enim ea foedius, quid deformius sola relicta, a add. Lb. comitatu pulcherrimo pulcherrumo KR segregata? quod tamen fieri nullo pacto potest; nec enim virtutes sine beata vita cohaerere possunt nec illa sine virtutibus. | |
|
