3. Cicero, Tusculan Disputations, 3.24-3.25, 3.40, 3.64-3.71, 3.80, 3.83, 4.11, 4.65, 4.76, 4.79, 4.82-4.83 (2nd cent. BCE - 1st cent. BCE) Tagged with subjects: •cylinder analogy Found in books: Graver (2007) 233| 3.24. Est igitur causa omnis in opinione, nec vero aegritudinis St. fr. 3, 385 solum, sed etiam reliquarum omnium perturbationum, quae sunt genere quattuor, partibus plures. nam cum omnis perturbatio sit animi motus vel rationis expers vel rationem aspers vel rationi non oboediens, isque motus aut boni aut mali opinione citetur bifariam, quattuor perturbationes aequaliter distributae sunt. nam duae sunt ex opinione boni; quarum altera, voluptas gestiens, id est praeter modum elata aelata G 1 R 1 laetitia, opinione praesentis magni alicuius boni, altera, cupiditas, quae recte vel libido dici potest, quae est inmoderata adpetitio opinati magni boni rationi non obtemperans, post obtemperans add. vel cupiditas recte vel libido dici potest X quae retinent sec. Dav. edd., in v. 17. 8 verba cupiditas — potest delentes. sed ut voluptatis sic cupi- ditatis nomen appositionis locum tenere debebat. de cupiditate autem praedicandam erat 'opinione futuri boni turbatur'; quod cum iam in enuntiato relativo expressum esset, anacoluthon natum est. ad boni 17 V c in mg. adscr. : et quidem magis significat nomen libidinis magnitudinem erroris. itaque in ea cupiditate quae flagrantissima est proprie plerumque nomen hoc ponitur si omnis appetitio opinati boni haec] ut H 3.25. —ergo haec duo genera, voluptas gestiens et libido, bonorum opinione turbantur, ut ut in at corr. V 2 duo reliqua, metus et et om. H s aegritudo, malorum. nam et metus est post metus add. V c s non male. opinio magni mali inpendentis inpendentes G 1 R 1 V 1 ( corr. G 2 R 1 V 1 ) et aegritudo est opinio magni mali praesentis, et quidem recens opinio talis mali, ut in eo rectum recte H videatur esse angi, id autem est, ut ut om. G 1 dolore V is qui doleat oportere opinetur se dolere. his autem perturbationibus, quas in quas in quasi in GKH quas in R vitam vitam Lb. vita ( cf. off. 3,34 ) homini H hominum stultitia quasi quasdam Furias inmittit atque incitat,, 3 omne ... 330, 4 incitat H omnibus viribus atque opibus repugdum est, si volumus hoc, quod datum est vitae, tranquille placideque traducere. Sed cetera alias; nunc aegritudinem, si possumus, depellamus. id enim sit sit (si V 1 )] est Bouh. sed cf. fin. 4,25 propositum, quandoquidem eam tu videri tibi in sapientem cadere dixisti, quod ego nullo modo existimo; taetra enim res est, misera, detestabilis, omni omne GRV ( corr. R 1 V 1 ) contentione, velis, ut ita dicam, remisque fugienda. 3.40. quodsi cui, ut ait idem, simul animus cum re concidit animus rem condidit X corr. V c s , a gravibus illis antiquis philosophis petenda medicina est, non est non V est si non X ab his voluptariis. quam enim isti bonorum copiam dicunt? fac sane esse summum bonum non dolere—quamquam id non vocatur voluptas, sed non necesse est nunc omnia—: idne est, quo traducti luctum levemus? sit sane summum malum dolere: dolore in dolere corr. G 2 K 2 V 2 in eo igitur qui non est, si malo careat, continuone fruitur summo bono? 3.64. haec omnia recta vera debita putantes faciunt in dolore, maximeque declaratur declaratur hoc sana cf. Mue. ( off. 1, 61 ) hoc quasi officii iudicio fieri, quod, si qui forte, cum se in luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius aut si hilarius locuti sunt, revocant se rursus ad maestitiam peccatique se insimulant, quod dolere dolore K 1 V 1 intermiserint. pueros vero matres et magistri castigare etiam solent, nec verbis solum, sed etiam verberibus, si quid in domestico luctu hilarius ab is factum est aut dictum, plorare cogunt. Quid? ipsa remissio luctus cum est consecuta intellectumque intellectaque X corr. V c est est om. K 1 nihil profici maerendo, nonne res declarat fuisse totum illud voluntarium? 3.65. Quid ille Terentianus terentianus K 2 mg. V rec terrentianus X ipse se poeniens, poenitens (pen. K)X e a\g TON T e lM w PO g M e NOC fere X id est e(auto\n timwrou/menos ? Decre/vi tantispe/r decrevi tant. V ( prius t V c ) me minus iniu/riae, Chreme/s, me ... 7 Chreme s V c in r. (s scr. V 1 ) meo gnato fa/cere, dum fia/m miser. hic decernit, ut miser sit. num quis igitur quicquam decernit invitus? malo quidem me quovis dignum deputem— malo se dignum deputat, nisi miser sit. vides Ter. 147. 8. 135 ergo opinionis esse, non naturae malum. Quid, quos res quid quod res H ipsa lugere prohibet? ut apud Homerum cotidianae neces interitusque multorum sedationem maerendi adferunt, apud quem ita dicitur: Namque nimis multos atque omni luce cadentis T 226 cadentis ( i/ptousin ) Man. carentis Cernimus, ut nemo possit maerore vacare. Quo magis est aequum tumulis mandare peremptos Firmo animo et luctum lacrimis finire diurnis. 3.66. Ergo in potestate est abicere dolorem, cum velis, tempori servientem. an est ullum tempus, quoniam quidem res in nostra potestate est, cui cui cum V non ponendae curae et aegritudinis add. Dav. ex s . aut aegritudinis aut curae del. alii ( iam in V curaer sec. Str. ut vid. ) causa serviamus? vides ... 22 serviamus constabat eos, qui concidentem volneribus Cn. Pompeium vidissent, GN. X cum in illo ipso acerbissimo miserrimoque spectaculo sibi timerent, quod se classe hostium circumfusos viderent, nihil aliud tum egisse, nisi ut remiges hortarentur et ut salutem adipiscerentur fuga; posteaquam Tyrum venissent, tum adflictari lamentarique coepisse. timor igitur ab his aegritudinem potuit repellere, ratio ab sapienti viro ab sapienti viro Bentl. ac sapientia vera ( def. Linde Era- nos XII p. 175 ) non poterit? Quid est autem quod plus valeat ad ponendum dolorem, quam cum est intellectum nil nihil KH profici et frustra esse susceptum? si igitur deponi potest, etiam non suscipi potest; voluntate igitur et iudicio suscipi aegritudinem confitendum est. si timor aliquoties ab aegritudine potest repellere ... 351, 6 est H 3.67. Idque idque itaque K 1 indicatur eorum patientia, qui cum multa sint saepe perpessi, facilius ferunt ferant X cf. praef. quicquid accidit, obduruisseque obduruisseque iam Tr. obduruisse quam X (e ex am corr. V 2 ) iam sese sese V contra fortunam arbitrantur, ut ille apud Euripidem: Eur. Phrix. fr. 821 ( Chrys. fr. eth. 482 ) Si mi/hi nunc tristis pri/mum inluxisse/t dies Nec tam ae/rumnoso na/vigavisse/m navigassem X salo, Esse/t dolendi cau/sa, ut iniecto e/culei Freno/ repente ta/ctu exagitantu/r novo; Sed ia/m subactus subiactus GV 1 (i del. 2 ) sub- iectus KRP mi/seriis opto/rpui. obt. KR c defetigatio igitur miseriarum aegritudines cum faciat leniores, intellegi necesse est non rem ipsam causam atque ipsam atque causam W trp. Er. fontem fontem fon in r. V c esse maeroris. 3.68. Philosophi summi nequedum neque nondum X corr. V 3 tamen sapientiam consecuti nonne intellegunt in summo se malo esse? sunt enim insipientes, neque insipientia ullum maius malum est. neque tamen lugent. quid ita? quia huic generi malorum non adfingitur non affingitur V (non af in r. V c n ante g del. idem ) nodfingitur R 1 illa opinio, rectum esse et aequum et ad officium pertinere aegre ferre, quod sapiens non sis, quod idem adfingimus huic aegritudini, in qua luctus inest, quae omnium maxuma est. 3.69. itaque Aristoteles veteres philosophos Arist. fr. 53 accusans, qui existumavissent philosophiam suis ingeniis esse perfectam, ait eos aut stultissimos aut gloriosissimos fuisse; sed sed si V se videre, quod paucis annis magna accessio facta esset, brevi tempore philosophiam plane absolutam fore. Aristoteles . .. 352, 3 fore libere redd. Lact. inst. 3, 28, 20 Theophrastus autem moriens accusasse naturam dicitur, quod cervis et cornicibus vitam diuturnam, quorum id nihil interesset, hominibus, quorum maxime interfuisset, tam tamen KR 1 exiguam vitam dedisset; quorum si aetas potuisset esse longinquior, futurum fuisse ut omnibus perfectis artibus omni doctrina hominum vita erudiretur. querebatur quaerebatur VK 2 quaerebat GK 1 (quer-) R igitur se tum, cum illa videre coepisset, extingui. quid? ex ceteris philosophis nonne optumus et gravissumus quisque confitetur multa se ignorare et multa multa V 2 s multi sibi etiam atque etiam esse discenda? 3.70. neque tamen, cum se in media stultitia, qua nihil quia n. G 1 est peius, haerere intellegant, aegritudine premuntur; nulla enim admiscetur opinio officiosi doloris. Quid, qui non putant lugendum lungendum GV 1 ( prius n eras. ) iungen- dum KR viris? sqq. cf. Hier. epist. 60, 5 qualis fuit Q. Maxumus fuitque maxumus G 2 (quae G 1 ) KV ( ss. m. 3 ) ac fortasse R 1 (Q post fuit in r. m. al. ) efferens efferrens GR 1 V filium consularem, qualis L. Paulus paullus RG 1 e corr. V 1 (l eras. ) cf.p. 263, 17; 274, 19; 457, 7 duobus paucis lucius et marcus X diebus amissis amisis G 1 R 1 V 1 filiis, qualis M. Cato praetore designato mortuo filio, quales reliqui, quos in Consolatione consolationem G -ne V conlegimus. 3.71. quid hos aliud placavit nisi quod luctum et maerorem esse non putabant viri? ergo id, quod alii rectum opites aegritudini se solent dedere, id hi turpe putantes aegritudinem reppulerunt. ex quo intellegitur non in natura, sed in opinione esse aegritudinem. Contra dicuntur haec: quis tam demens, ut sua voluntate maereat? natura adfert dolorem, cui quidem Crantor, inquiunt, vester cedendum putat; premit enim atque instat, nec resisti potest. itaque Oileus oileus V ille apud Sophoclem, qui Telamonem antea de Aiacis morte morte V consolatus esset, is cum audivisset audisset K de suo, fractus est. de cuius commutata mente sic dicitur: Nec ve/ro tanta prae/ditus sapie/ntia Soph.fr. 666 Quisqua/m est, quisquamst edd. qui aliorum aeru/mnam dictis a/dlevans Non i/dem, cum fortu/na mutata i/mpetum Conve/rtat, convertit Sey. clade ut subita X corr. s clade su/bita frangatu/r sua, Ut i/lla ad alios di/cta et praecepta e/xcidant. ex p. G 2 haec cum disputant, hoc student efficere, naturae obsisti nullo modo posse; idem iidem Ern. (idem tamen Phil. 2, 91 al. ) hi (= i cf. praef. ) W et Sey. tamen fatentur graviores aegritudines suscipi, quam natura cogat. quae est igitur amentia—? ut nos quoque idem ab illis illis Urs. ex s allis requiramus. 3.80. Sed nescio quo pacto ab eo, quod erat a te a te ante K propositum, aberravit oratio. tu enim de sapiente quaesieras, cui aut malum videri nullum potest, quod vacet turpitudine, aut ita parvum malum, ut id obruatur sapientia vixque appareat, qui qui add. V 2 nihil opinione adfingat adsumatque ad aegritudinem nec id putet esse rectum, tum post rectum add. V c se quam maxume excruciari luctuque confici, quo pravius nihil esse possit. edocuit tamen ratio, ut mihi quidem videtur, cum hoc ipsum proprie non quaereretur hoc tempore, num num V x nunc X num quid We. sed cf. Mue. quod esset malum nisi quod idem dici turpe posset, tamen ut videremus, viderimus V 1 quicquid esset in aegritudine mali, id non naturale esse, sed voluntario iudicio et opinionis errore contractum. 3.83. Hoc detracto, quod totum est voluntarium, aegritudo erit sublata illa ilia ita G 1 maerens, morsus tamen tamen tantum Bentl. sed cf. p. 323, 11 quo Cic. hic respicit et contractiuncula quaedam contractiuncuculae quaedam (quadam G quandam V 1 ) relinquentur W Non. (relincuntur) corr. Bentl. cf. 9 hanc et Sen. ad Marc. 7, 1 animi relinquetur. hoc... 9 relinquentur Non. 92, 24 hanc dicant sane naturalem, dum aegritudinis nomen absit grave taetrum funestum, quod cum sapientia esse atque, ut ita dicam, habitare nullo modo possit. At quae at quae Bentl. atque stirpes sunt aegritudinis, quam multae, quam amarae! quae ipso ipso om. V trunco everso omnes eligendae elidendae R 2 sunt et, si necesse erit, singulis disputationibus. superest enim nobis hoc, cuicuimodi cuicuimodi cuiusmodi V 3 est, otium. sed ratio una omnium est aegritudinum, plura sed plura H nomina. nam et invidere aegritudinis est et aemulari et obtrectare et misereri et angi, lugere, maerere, aerumna adfici, lamentari, sollicitari, sollicitari add. G 2 dolere, dolore V in molestia esse, adflictari, desperare. 4.11. sit igitur hic hic K 1 fons; utamur tamen in his perturbationibus describendis discrib. Mue. sed cf. Th. l. l. 5, 663 Stoicorum definitionibus et partitionibus, parti cipationibus R 1 particionibus GVH qui mihi videntur in hac quaestione versari acutissime. Est igitur Zenonis haec definitio, ut perturbatio Zeno fr. 205 sit, quod pa/qos pat OC K patos R ( p ex ) PL T w C H ille dicit, aversa a a om. V 1 ( add. c ) recta ratione contra naturam animi commotio. quidam brevius perturbationem esse adpetitum vehementiorem, sed vehementiorem eum volunt esse, qui longius discesserit a naturae constantia. partes autem perturbationum volunt ex duobus opinatis bonis nasci et ex duobus opinatis malis; ita esse quattuor, ex bonis libidinem et laetitiam, ut sit laetitia praesentium bonorum, libido futurorum, ex malis metum et aegritudinem nasci censent, metum futuris, aegritudinem praesentibus; quae enim venientia metuuntur, eadem adficiunt aegritudine aegritudinem K ( corr. 2 ) RH instantia. 4.65. videamus nunc de bonorum, id est de laetitia et de cupiditate. mihi quidem in tota ratione ea, quae eaque KR pertinet pertinet s pertinent X ad animi perturbationem, una res videtur causam continere, omnis eas esse in nostra potestate, omnis iudicio susceptas, omnis voluntarias. hic igitur error est eripiendus, haec detrahenda opinio haec detrahenda opinio ne consererent Gr atque ut in malis opinatis tolerabilia, tollerabilia X ( corr. R c? ) sic in bonis sedatiora sunt efficienda ea quae magna et laetabilia ducuntur. dicuntur W corr. Wo. atque hoc quidem commune malorum et bonorum, bonorum et malorum G 1 ut, si iam difficile sit persuadere nihil earum rerum, quae perturbent perturbant K 1 animum, aut in bonis aut in malis esse habendum, tamen alia ad alium motum curatio sit adhibenda aliaque ratione malevolus, alia amator, alia rursus anxius, alia timidus corrigendus. 4.76. nam ut illa praeteream, quae sunt furoris, futuris K 1 furoris haec ipsa per sese sese V ( exp. 3 ) quam habent levitatem, quae videntur esse mediocria, Iniu/riae Ter. Eun. 59–63 Suspi/ciones i/nimicitiae induciae RV indu/tiae Bellu/m pax rursum! ince/rta haec si tu si tu s sit ut X ( prius t exp. V 3 ) po/stules Ratio/ne certa fa/cere, nihilo plu/s plus add. G 2 agas, Quam si/ des operam, ut cu/m ratione insa/nias. haec inconstantia mutabilitasque mentis quem non ipsa pravitate deterreat? est etiam etiam Man. enim illud, quod in omni perturbatione dicitur, demonstrandum, nullam esse nisi opinabilem, nisi iudicio susceptam, nisi voluntariam. etenim si naturalis amor esset, amor esset ex amorem et K c et amarent omnes et semper amarent et idem amarent, et idem amarent om. H neque alium pudor, alium cogitatio, alium satietas deterreret. etenim ... 26 deterreret H deterret G 1 Ira vero, quae quae -ae in r. V 2 quam diu perturbat animum, dubitationem insaniae non habet, cuius inpulsu imp. KR existit etiam inter fratres tale iurgium: 4.79. Ubi sunt ergo isti, qui iracundiam utilem dicunt —potest utilis esse insania?—aut naturalem? an an s hanc X quicquam est secundum est sec. s es sec. R esse sec. GKV naturam, quod fit repugte ratione? quo modo autem, si naturalis esset ira, ira add. G 2 aut alius alio magis iracundus esset, aut finem haberet prius quam esset aut finem ... 4 esset add. V 3 ulta, ulta Man. ulla ulciscendi lubido, aut quemquam paeniteret, quod fecisset fecisse V 1 per iram? ut Alexandrum regem videmus, qui cum interemisset Clitum clitum iditum K familiarem suum, vix a se manus abstinuit; tanta vis fuit paenitendi. quibus cognitis quis est qui dubitet dubitat K quin hic quoque motus animi sit totus opinabilis ac voluntarius? Quis enim dubitarit quin aegrotationes animi, qualis est avaritia, gloriae cupiditas, ex eo, quod magni magna V aestumetur ea res ex qua animus aegrotat, oriantur? oriantur s oriatur unde intellegi debet perturbationem quoque omnem esse in opinione. 4.82. Sed cognita iam causa perturbationum, quae omnes oriuntur ex iudiciis opinionum et voluntatibus, sit iam huius disputationis modus. scire autem nos nos s vos X oportet cognitis, quoad quoad R 1 V rec quod ad GKR 2 V 1 cognosci ab homine R 1 ( corr. c? ) K possunt ab homine cognosci, bonorum et malorum finibus nihil a a om. K philosophia posse aut maius aut utilius optari quam haec, quae a nobis hoc quadriduo disputata sunt. morte enim contempta et dolore ad patiendum levato adiunximus sedationem aegritudinis, qua nullum homini malum maius est. etsi enim omnis animi perturbatio gravis est nec multum differt ab amentia, tamen ita del. Lb. tamen ita ut ditt. verbi amentia del. Nissen fort. rectius ceteros, cum sunt in aliqua perturbatione aut metus aut laetitiae laetitia V (-ae 3 ) aut cupiditatis, commotos commotus V 1 modo et perturbatos dicere solemus, at eos, qui se qui se ex quis V 2 qua s G 1 aegritudini aegritudinis G 1 ( corr. 1 )K 1 ( corr. c ) V 1 (s eras. ) dediderunt, miseros adflictos affl. KR aerumnosos calamitosos. 4.83. itaque non fortuito factum videtur, sed a te ratione propositum, ut separatim de aegritudine et de ceteris perturbationibus disputaremus; in ea est enim fons miseriarum et caput. sed et alt. et om. V aegritudinis et reliquorum animi morborum una sanatio est, omnis opinabilis esse et voluntarios ea reque requae GKR (quae ... videatur in r. K 1 ) suscipi, quod ita rectum esse videatur. hunc errorem quasi radicem malorum omnium stirpitus stirpitus Statil. Max. ap. Char. GL. 2, 219, 25 philosophia se extracturam pollicetur. | |
|
